سخنى با خواننده‏

پژوهش‏هاى بنيادى در «تاريخ حديث»، گام‏هاى نخست خويش را پشت سر مى‏گذارند. بررسى چگونگى شكل‏گيرى حديث شيعه و همچنين بازشناسى فراز و نشيب‏هاى آن در گذر زمان، پاسخ بسيارى از پرسش‏ها و نيز چرايى جهت‏گيرى‏ها، دسته‏بندى‏ها، توثيق و تضعيف‏ها و... و همچنين برخى زواياى تاريك انديشه شيعى را روشن خواهد ساخت. بى‏ترديد، فهم صحيح بسيارى از متون حديثى، بر تاريخ‏گذارى آنها استوار است.
نگاه تاريخى به حديث، آثار حديثى امروز را به ميراث كهن، پيوند مى‏زند و به‏هم‏پيوستگىِ جريان حديث شيعه را مى‏نماياند. در حوزه تشيّع، بازخوانى تاريخ حديث شيعه - كه خود، هويّتى مستقل دارد - ، تا كنون ، كمتر مورد توجّه قرار گرفته است و از اين رو، پژوهش‏هاى كارآمد در اين عرصه، بسيار پر اهمّيت اند.
با گسترش مطالعات تخصّصى حديث در دهه‏هاى اخير و افزايش رشته‏ها و گرايش‏هاى علوم حديث در مراكز آموزش عالى، زمينه تدوين تاريخ حديث و تحليل حديث بر پايه تاريخ ، فراهم آمد. چنين تحليلى ، نيازمند قرار گرفتن حديث در جايگاه صدور است. پژوهشگران تاريخ حديث ، مى‏كوشند تا حديث را به زمان صدور، نزديك سازند و قرينه‏هايى را كه سبب پيدايش حديث شده است، بيابند. در اين نگرش، احاديثى كه بر پايه نياز روز و يا در پاسخ انديشه‏اى مشهور در زمان صدور، صادر شده‏اند، از احاديث عام، باز شناخته مى‏شوند، كه اين بازشناسى ، در تبيين انديشه شيعى و نيز اجتهاد روزآمد در همه حوزه‏هاى دين ، مؤثّر خواهد بود.
استادان فرهيخته دانشگاه‏ها و اعضاى هيئت علمى پژوهشگاه‏هاى علوم اسلامى ، با شناخت اهمّيت تاريخ حديث در سال‏هاى اخير، كوشش كرده‏اند تا دانشجويان را به سَمت شناسايى حوزه‏هاى حديثى، محدّثان و نويسندگان آثار حديثى هدايت كنند، كه رهاوردِ تلاشِ علمى مشترك استادان و دانشجويانِ حديث‏پژوه، پديد آمدن پايان‏نامه‏هايى بر محورِ «تاريخ حديث» بوده است. بى‏ترديد، نتايج به دست آمده، اگر چه مفيدند، ولى كامل نيستند؛ زيرا نوشتارهاى علمىِ شكل گرفته بر محور «تاريخ حديث»، هنوز پراكنده اند و در ميان پايان‏نامه‏ها و كتاب‏ها، برخى به