397
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم

أَنْعَمْتَ عَلَیْهِم) یعنى راه کسانى که خداوند سبحان به آنها نعمت داده، تفسیر شده است، و نعمت داده شدگان نیز در آیه‏ای دیگر، بدین سان معرّفى گردیده‏اند:

۰.(وَمَن یطِعِ اللهَ وَ الرَّسُولَ فَاُوْلٰئِك مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللهُ عَلَیهِم مِّنَ النَّبِیینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ وَحَسُنَ اُولئِك رَفِیقًا.۱

۰.و کسى که خدا و پیامبر را اطاعت کند، [در روز رستاخیز] همنشین کسانى خواهد بود که خدا نعمت خود را بر آنان تمام کرده است، یعنی پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان و آنها همراهان خوبى هستند).

بر این پایه، «صراط مستقیم»، راهى است که همه پیشوایان بزرگ الهى در زندگى انتخاب کرده‏اند. آنان، پیش‏گامان حرکت در این راه اند. از این رو، در قرآن، در مورد چند تن از انبیاى بزرگ الهى، به این معنا تصریح شده است. در باره ابراهیم علیه السلام آمده است:

۰.(شَاكِرًا لِأَنْعُمِهِ ٱجْتَبَاهُ وَ هَدَاهُ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ.۲

۰.شکرگزار نعمت‏هاى پروردگار بود. خدا او را برگزید و به راهى راست هدایتش نمود).

و در باره موسى و هارون علیهما السلام فرموده:

۰.(وَهَدَینَاهُمَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ.۳

۰.و آن دو را به راه راست، هدایت نمودیم).

و نیز خطاب به پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله مى‏فرماید:

۰.(إِنَّك لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ * عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ.۴

۰.که تو قطعاً از رسولان [خداوند] هستى * بر راهی راست).

1.. نساء: آیۀ ۶۹.

2.. نحل: آیۀ ۱۲۱.

3.. صافّات: آیۀ ۱۱۸.

4.. یس: آیۀ ۳ ـ ۴.


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
396

۳. راه شناخت خدا

سومین مصداق «صراط مستقیم»، راه شناخت خداست. این مصداق در تفسیرى آمده که از امام صادق علیه السلام در پاسخ پرسش مفضّل بن عمر در باره معناى «صراط» نقل شده است:

۰.هَوُ الطَّریقُ إلىٰ مَعرِفَةِ اللّهِ‏ عز و جل.۱

۰.می‏فرماید: آن، راه شناخت خداوند عز و جل است.

بر پایه این سخن، هر راهى که به شناخت حقیقى خداوند سبحان و شناخت ره‏نمودهاى او براى رسیدن به مقصد اعلاى زندگى منتهى شود، راه راست و صراط مستقیم است.

۴. راه محبّت خدا

چهارمین مصداق «صراط مستقیم»، راهِ دستیابى به محبّت خداوند سبحان است. از امام صادق علیه السلام نقل شده است که در تبیین ( اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیم) مى‏فرماید:

۰.أرشِدنا لِلصَّراطِ المُستَقیمِ، أرشِدنا لِلُزومِ‏الطَّریقِ المُؤَدِّی إلىٰ مَحَبَّتِکَ، وَ المُبَلِّغِ إلىٰ جَنَّتِکَ، وَ المانِعِ مِن أن نَتَّبِعَ أهواءَنا فَنَعطَبَ.۲

۰.یعنى ما را به راه راست ره‏نمون فرما. ما را به پیمودن راهى که به محبّت تو مى‏انجامد و به بهشتت مى‏رساند، ره‏نمون فرما تا از هواهاى نفْس خود، پیروى نکنیم و به هلاکت نیفتیم.

۵. راه پیشوایان بزرگ اسلام

پنجمین مصداق «صراط مستقیم»، راه پیشوایان بزرگ اسلام است که در آیه هفتم از سوره «حمد» بِدان اشاره شده است. در این آیه، ( الصِّرَاطَ ٱلْمُسْتَقِیمَ) به (صِرَاطَ الَّذِینَ

1.. معانی الأخبار: ص۳۲ ح۲.

2.. التفسیر المنسوب إلى الإمام العسکرى علیه السلام: ص۴۴ ح۲۰.

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي، سيّد محمّدکاظم طباطبايي،
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5588
صفحه از 687
پرینت  ارسال به