هیچ نیرویى جز نیروى الهى در جهان کارایی ندارد.

در روایتى دیگر، امام علی علیه السلام رمز پیروزى‏هاى مسلمانان صدر اسلام را براى یاران خود، چنین تعریف مى‏کند:

۰.وَ لَقَد كُنّا مَعَ رَسولِ اللهِ صلی الله علیه و آله نَقتُلُ آباءَنا وَ أَبناءَنا وَ إِخوانَنا وَ أَعمامَنا، ما یَزیدُنا ذٰلِکَ إِلّا إِیماناً وَ تَسلیماً وَ مُضِیّاً عَلَى‏ اللَّقَمِ وَ صَبراً عَلى مَضَضِ الأَلَمِ وَ جِدّاً فی جِهادِ العَدُوَّ، وَ لَقَد كانَ الرَّجُلُ مِنّا وَ الآخَرُ مِن عَدُوِّنَا یَتَصاوَلانِ تَصاوُلَ الفَحلَینِ، یَتَخالَسانِ أَنفُسَهُما أَیُّهُما یَسقی صاحِبَهُ كَأسَ المَنونِ، فَمَرَّةً لَنا مِن عَدُوِّنا وَ مَرَّةً لِعَدُوِّنا مِنّا، فَلَمّا رَأَى اللَّهُ صِدقَنا أَنزَلَ بِعَدُوِّنا الكَبتَ وَ أَنزَلَ عَلَینَا النَّصرَ.^۱

۰.ما در میدان کارزار با رسول خدا صلی الله علیه و آله بودیم. پدران، پسران، برادران و عموهاى خویش را مى‏کشتیم و این خویشاوندکشی جز بر ایمان و تسلیم و گام نهادن در راه و شکیب بر رنج و درد و جدّیت در جهاد با دشمن، در ما نمی‏افزود. گاه تنى از ما و تنى از سپاه دشمن به یکدیگر مى‏جَستند و چون دو گاو نر به جان هم می‏افتادند و هر یک مى‏خواست جام مرگ را به دیگرى بنوشاند. گاه، نصرت از آنِ ما بود و گاه، دشمن گوى پیروزى را مى‏ربود. چون خداوند صدق ما را دید، دشمن ما را خوار و پیروزى را نصیب ما ساخت.

و نیز ذو القرنین از مردم می‏خواهد که در ساختن سد در برابر یأجوج و مأجوج به او کمک کنند:

۰.(فَأَعِینُونِى بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَیْنَكُمْ وَ بَیْنَهُمْ رَدْمًا.^۲

۰.مرا با نیرویى یارى دهید تا میان شما و آنها سدّ محکمى قرار دهم).

همچنین در روایات فراوانى استعانت از عقل و عقلا و سایر اسباب و عللی که می‏توانند در کارها به انسان یاری رسانند، توصیه شده است، مانند:

خداست و آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد، واگذار مى‏کند و فرجام [نیک] براى پرهیزگاران است»).

این سخن، بِدان معناست که یارى خواستن از خدا براى غلبه بر دشمن، تنها در صورت مقاومت و پایدارى در برابر آنها ثمر مى‏دهد.

در آیه‏اى دیگر این معنا به صورتى روشن‏تر بیان شده است:

۰.(یا أَیهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلَاةِ إِنَّ اللهَ مَعَ الصّابِرِینَ.^۱

۰.ای کسانی که ایمان آورده‏اید! از صبر و نماز، کمک بگیرید [که] خداوند با صابران است).

این آیه بر یارى گرفتن از صبر و نماز به عنوان مقدّمه و پیش‏نیاز جلب نصرت و یارى الهى تأکید مى‏فرماید و گوشزد می‏کند که خدا با انسان‏هاى صابر و پایدار است. بنا بر این، یارى خواستن از خدا، بدون صبر، بی‏معناست. از این رو، امام على علیه السلام در جنگ صفّین خطاب به سپاه خود مى‏فرمود:

۰.فَاستَعینوا بِالصَّبرِ، وَ الصِّدقِ، فَإنَّما یَنزِلُ النَّصرُ بَعدَ الصَّبرِ، فَجاهِدوا فِی اللهِ حَقَّ جِهادِهِ وَ لا قُوَّةَ إلّا بِاللهِ.^۲

۰.از شکیبایى و راستى مدد گیرید که همانا پیروزى، پس از شکیبایى فرود می‏آید، و در راه خدا به درستى پیکار کنید، و نیرویى جز از سوی خداوند نیست.

امام علیه السلام در این سخن، به سپاهیان خود توصیه مى‏فرماید که براى پیروزى بر دشمن از نیروى روانى صبر و صداقت عملى یارى بجویند و توجّه داشته باشند که یارى خدا تنها در صورت مقاومت و پایدارى و به کارگیرى همه توان براى خدا تحقّق مى‏یابد و اگر توقّع داشته باشند تنها به دلیل این‏ که آنها بر حق ‏اند و دشمن بر باطل است، خدا آنها را یارى کند، انتظار بى‏جایى است؛ ولى در عین حال باید توجّه داشته باشند که