تبیین مدل قرآنی

تبیین این مدل بر اساس دستگاه ترسیمی دارای چند مرحله است که عبارت‏اند از:

الف - تبیین عوامل انگیزشی

هر فرد عاقلی تحت تأثیر عواملی از داخل و خارج نفس خود نسبت به انسان‏های اطراف خود و آنچه پیرامون او در حال رخ دادن است، دغدغه پیدا می‏کند و احساس می‏کند باید اقدامی حمایتی و سازنده انجام دهد و بسته به موانع داخلی و بیرونی و نیز میزان تأثیرگذاری عامل محرک، واکنشی را بروز می‏دهد که در میان افراد گوناگون به لحاظ شدت و ضعف مختلف است.

این عوامل انگیزه‏بخش، از یک نگاه، در سه دسته: ۱. امیال و گرایش‏های متعالی، ۲. اعتقادات دینی و اجتماعی و ۳. محرک‏های بیرونی، جای دارند که بذر مسئولیت‏پذیری اجتماعی را در دل افراد جامعه ایمانی می‏پاشند و آنان را نسبت به آنچه در جامعه خود می‏گذرد حساس و دغدغه‏مند می‏گردانند.

بررسی آیات قرآن سیزده اهرم قوی را در سه دسته مذکور معرفی می‏کند که در مدل قرآنی مسئولیت‏پذیری اجتماعی قابل مشاهده است و می‏توان از آنها به متغیرهای مؤثر در نرخ مساق پی برد و گفت از نگاه وحیانی نرخ مسئولیت‏پذیری اجتماعی تابع متغیرهایی است که به سه دسته بالا یا، از نگاهی دیگر، به دو دسته کلی متغیرهای درونی و متغیرهای بیرونی تقسیم می‏شوند.

در تلقی دوم، این دو دسته دارای تأثیر و تأثر متقابل هستند؛ یعنی هر چه متغیرهای درونی تقویت شوند، بیرونی‏ها تقویت می‎شوند و هر چه متغیرهای بیرونی تقویت شوند درونی‏ها تقویت می‏شوند.

بر اساس این تلقی متغیرهای درونی عبارت‏اند از: ۱. معادباوری، ۲. دین‏داری، یعنی «التزام عملی» به دستورهای دین که حاصل خدادوستی است (متغیر یک و دو تأثیر متقابل دارند)، ۳. امیال دیگرخواهانه فطری (دلسوزی و تشکرگرایی)، ۴. اعتقادات دیگرخواهانه

مشاهده است: