313
مدل مسئولیت پذیری اجتماعی قرآن

مظلوم یمن است.

بر اساس این آیه ظلم‏ستیزی در اسلام چنان اهمیت دارد که اگر حتی گروهی از اهل ایمان بر گروه دیگر ظلم کرد، باید با آن ظالمِ به ظاهر مؤمن جنگید تا دست از ظلم خود بردارد و تسلیم فرمان الهی یعنی صلح و آشتی شود. بنابراین می‏توان گفت بر اساس نگاه وحیانی، عدم دخالت در مسائل دیگر کشورها یک استثنا دارد و آن زمانی است که کشوری - اعم از مسلمان یا غیرمسلمان - به ظلم مستمر علیه بخشی از شهروندان مسلمان خود دست زند یا کشور مسلمان دیگری را زیر ستم خود نگه دارد. قرآن در این دو صورت نه‎تنها مجوز دخالت را صادر می‏کند بلکه آن را الزام می‏نماید.

پیمان همبستگی نظامی کشورهای اسلامی

چنان‏که بیان شد از (وَالَّذِینَ إِذا أَصابَهُمُ الْبَغْی هُمْ ینْتَصِرُونَ؛۱ لزوم همیاری نسبت به یکدیگر در قبال ستمگران‏ برمی‏آید. همچنین از آیه ۷۵ نساء نیز لزوم مبارزه در راه آزادی مسلمانان زیر ستم برمی‏آید. افزون بر این دو هر گاه میان خود اهل اسلام نیز کسی بر دیگری ظلم روا داشت، لازم است از مظلوم حمایت شود.۲ بنابراین می‏توان گفت بر اساس آیات گویای مسئولیت نبرد در راه رهایی مسلمانان تحت ستم، ضروری است مسلمانان یک پیمان همکاری دفاعی داشته باشند و نیروی نظامی مشترک کشورهای اسلامی جهت رفع ظلمی که از خارج از جهان اسلام تحمیل می‏شود یا ظلم کشوری اسلامی بر کشور اسلامی دیگر، تأسیس و به عنوان مثال با کمک همه کشورهای اسلامی «پیمان همبستگی نظامی کشورهای مسلمان» ایجاد گردد.

جای تأسف است که این آموزه قرآنی توسط غیرمسلمانان عملیاتی و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو تشکیل شده است؛ ولی سازمان کنفرانس اسلامی فاقد چنین نیروی نظامی متحدی است گرچه بر اثر نفوذ بیگانگان و عدم اتحاد پیروان اسلام و دخالت هوا و هوس، اصل سازمان کنفرانس سران اسلامی از انجام مسئولیت‏های اولیه خود در قبال جهان اسلام نیز عاجز است.

1.. شورا: ۳۹.

2.. حجرات: ۹.


مدل مسئولیت پذیری اجتماعی قرآن
312

شهری که مردمش ستم‏پیشه‏اند بیرون ببر، و از جانب خود برای ما سرپرستی قرار ده، و از نزد خویش یاوری برای ما تعیین فرما).

این آیه مسلمانان را از یک سو به «غیرت دینی» و تعصب مکتبی دعوت می‏کند و از دیگر سو به عاطفه انسانی فرامی‏خواند؛ چراکه خداوند با تصویرسازی خاصی، به تفکیک، سخن از مردان، زنان و کودکان مستضعفی می‏زند که ناله آنان از دست ستمگران بلند است.

به هر حال، قدرت و عزت مسلمانان در گرو چنین احساس مسئولیتی نسبت به همدیگر است. در سایه چنین تعلق خاطر و غیرتی است که کسی جرئت نخواهد کرد به مسلمانان در هیچ کجای دنیا ظلم نماید؛ چراکه می‏داند اسلام از رزمندگانی بدون مرز برخورد است که آکنده از غیرت دینی هستند؛ به‎ویژه اگر این مسئولیت در قالب «پیمان نظامی مشترک کشورهای اسلامی» دنبال شود.

البته مسئولیت مبارزاتی که در این آیه آمده است به صرف رهایی مظلومان ختم نمی‏شود بلکه باید سرپرستی، یاری‏رسانی و تقویت آنان نیز پیگیری شود؛ چراکه در دعای مستضعفانِ زیرستم آمده است: «ما را از این شهری که مردمش ستم‏پیشه‏اند بیرون ببر، و از جانب خود برای ما سرپرستی قرار ده، و از نزد خویش یاوری برای ما تعیین فرما». بنابراین پس از رفع ظلم، باید دست‎کم مدتی به حمایت و تقویت مستضعفان ادامه داد تا آثار سوء استضعاف از آنان جدا شود و قدرت و استحکام لازم را کسب کنند.

در راستای این مسئولیت مهم حتی اگر ظلم از ناحیه کشوری اسلامی، علیه کشور اسلامی دیگری روا داشته شود، لازم است به حمایت از مظلوم پرداخت و با ستمگر وارد جنگ نظامی شد. خداوند در این زمینه می‏فرماید: (وَإِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَینَهُما فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَی الْأُخْری‏ فَقاتِلُوا الَّتِی تَبْغِی حَتَّی تَفِی‏ءَ إِلی‏ أَمْرِ اللَّهِ؛۱ و اگر دو طایفه از مؤمنان با هم بجنگند، میان آن دو را اصلاح دهید، و اگر [باز] یکی از آن دو بر دیگری تعدی کرد، با آن [طایفه‏ای‏] که تعدی می‏کند بجنگید تا به فرمان خدا بازگردد). شاید بارزترین مصداق امروز این آیه، ظلم بی‏پایان رژیم سفاک سعودی علیه مسلمانان

1.. حجرات: ۹.

  • نام منبع :
    مدل مسئولیت پذیری اجتماعی قرآن
    موضوع :
    موضوع
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    19/08/1400
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5031
صفحه از 394
پرینت  ارسال به