درآمد

«قُلْ هَلْ يَسْتَوِى الَّذِينَ يعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُوْلُواْ الْأَلْبَبِ.^۱

بگو آيا دانايان و نادانان با هم برابرند ؟ تنها خردمندان متذكّر مى‏شوند».

هيچ مكتبى مانند اسلام براى دانش و معرفت و آگاهى ارزش قائل نيست و هيچ دينى مانند اسلام ، مردم را از خطر جهل بر حذر نداشته است . از نظر اسلام ، علم (دانش) ، اساس همه ارزش‏ها و جهل (نادانى و ناآگاهى)، ريشه همه معايب و مفاسد فردى و اجتماعى است .^۲ همچنين از نظر اسلام ، انسان در هر حركتى نياز به شناخت و آگاهى دارد^۳ و عقايد ، اخلاق و اعمال انسان بايد مبناى علمى داشته باشد .^۴

آنچه در مقدّمه طرح ديدگاه‏هاى اسلام درباره دانش و معرفت بيش از هر چيز اهمّيت دارد ، اين است كه :

اسلام براى كدام رشته از دانش‏ها، اهمّيت و ارزش قائل است؟

مبسوط ، به جهان علم ، عرضه شود .

گفتنى است براى تكميل مباحث مربوط به معرفت شناسى از ديدگاه قرآن و حديث، ملاحظه كتاب خِردگرايى در قرآن و حديث ،^۱ پنجمين اثر مستقلِّ منتشر شده از مجموعه دانش‏نامه قرآن و حديث نيز ضرورى است .

شايسته يادآورى است كه اين كتاب ، پيش از اين ، يك بار ، به صورت دو جلدى انتشار يافته و اكنون ، در ويرايش جديد ، با صفحه‏آرايى نوين ، در يك جلد ، تقديم خوانندگان گرامى مى‏گردد . به علاوه ، در نسخه كنونى ، بر خلاف گذشته ، پانوشت‏هاى مربوط به هر صفحه ، ذيل همان صفحه گنجانده شده‏اند كه طبعاً موجب سهولت استفاده از كتاب مى‏گردد .

به اميد روزى كه همه دانش پژوهان ، در سراسر جهان ، بويژه دانشجويان علوم اسلامى، با بهره‏گيرى از ره‏نمودهاى اسلام و منوّر ساختن خود به نور علم و حكمت، ظلمتكده جهان را روشن سازند و دانش را از بردگى سرمايه‏داران و زورمداران ، رهايى بخشيده ، در خدمت انسانيت قرار دهند .

در پايان ، لازم مى بينم كه از همه برادران عزيز «پژوهشكده علوم و معارف حديث» كه مرا در تأليف اين مجموعه ارزشمند يارى رساندند ، بويژه از برادر فاضل ، و بزرگوار ، حجّة الإسلام و المسلمين رضا برنجكار - كه مسئوليّت گردآورى احاديث كتاب را به عهده داشته‏اند - تشكّر كنم . خداوند در دنيا وآخرت ، به همه آنان ، جزاى خير دهد!

محمّد محمّدى رى‏شهرى‏

سوم صفر ۱۴۳۲

۱۸ دى ۱۳۸۹