87
تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري

تأليف

به قرينه آنچه ابن طاووس از كتاب مظفّر بن جعفر ، يعنى الرسالة الموضحة نقل كرده، ۱ مى توان حدس زد كه اين كتاب، درباره امامت و ولايت امام على عليه السلام است. محمّد باقر مجلسى (م ۱۱۱۱ ق) نيز با واسطه كتاب اليقين، از آن نقل كرده است. ۲

۲۴ . مسعودى (م ۳۴۵ ـ ۳۴۶ ق )

على بن حسين بن على، مكنّا به ابو الحسن و معروف به مسعودى؛ محدّث، مورّخ، فقيه، متكلّم و منجّم. مسعودى در عراق، زاده شد. ۳ وى در دو كتاب مروج الذهب و التنبيه و الإشراف، آورده كه در عراق زاده شد و به فارس، كرمان، هند، مولتان، فلسطين و مصر سفر كرد. جالب است كه مسعودى، تاريخ اين سفرها را نيز ذكر كرده است. ۴ بر پايه اين اطلاعات، او تا سال ۳۰۱ ق، در بغداد بوده و از آن پس، تا سال ۳۴۴ ق، پى در پى سفر كرده است. ۵ مسعودى در سال هاى ۳۴۵ ـ ۳۴۶ ق، در مصر از دنيا رفت. ۶

بحثى در مذهب مسعودى

در مصادر شيعه و سنّى، درباره مسعودى، اطلاعات چندانى به چشم نمى خورد. ابو عمرو كشّى (م ۳۲۹ ق) و ابن طاووس (م ۶۶۲ ق) وى را از نگاه فريقين، قابل اعتماد و امانتدار در حديث خوانده اند ۷ و با وصف «شيخ

1.اليقين، ص ۱۰۹ ـ ۱۱۰ و ص ۳۶۲ ـ ۳۷۴.

2.بحار الأنوار، ج ۳۷، ص ۳۴۴.

3.لسان الميزان، ج ۴، ص ۲۲۵.

4.التنبيه و الإشراف، ص ۷ مقدّمه محقّق ؛ فهرس التراث، ج ۱، ص ۳۸۸.

5.همان جا.

6.سير أعلام النبلاء، ج ۱۵، ص ۵۶۹؛ لسان الميزان، همان جا.

7.اختيار الرجال، ج ۱، ص ۱۰۰.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
86

نسخه، به خطّ مؤلّف است. ۱ نام جدّ مؤلّف به اختلاف، حسين ۲ و حسن ۳ ضبط شده است. سال وفات و محلّ زندگى مظفّر بن جعفر، معلوم نيست. به قرينه برخى از مشايخ او ـ چون: ابن عقده (م ۳۳۲ ق)، ۴ ابو على بن همام (م ۳۳۶ ق)، ۵ و ابو مفضّل شيبانى ۶ ـ ، مى توان گفت كه در نيمه نخست سده چهارم، در بغداد زندگى مى كرده است.
در گزارشى، مظفّر بن جعفر از ابو مفضّل شيبانى و او از كتاب ابن جرير طبرى، روايتى را درباره نام گذارى امام على عليه السلام به «امير المؤمنين» توسّط پيامبر صلى الله عليه و آله ، نقل كرده است؛ ۷ اگرچه در گزارشى ديگر، مظفّر بن جعفر بى واسطه، از ابن جرير روايت مى كند. ۸ به قرينه گزارش اوّل، به نظر مى رسد كه گزارش دوم نيز با واسطه كتاب ابن جرير بوده، نه نقل بى واسطه. نيز به قرينه آن كه كتابى با عنوان غدير خمّ، به ابن جرير طبرى نسبت داده شده ۹ و خطيب بغدادى (م ۴۶۳ ق) نيز از ابن جرير طبرى صاحب تاريخ نام برده، ۱۰ اين احتمال تقويت مى شود كه واسطه، ابن جرير طبرى سنّى بوده است؛ اگرچه آقا بزرگ تهرانى، احتمال ابن جرير طبرى امامى را قوى دانسته است. ۱۱

1.اليقين، ص ۱۰۹، ۱۱۰، ۳۶۲ و ۳۷۱.

2.همان، ص ۱۰۹.

3.همان، ص ۳۶۸ و ۱۱۰.

4.همان، ص ۳۶۳.

5.همان، ص ۳۶۲.

6.همان، ص ۳۶۸.

7.الذريعة، ج ۱۶، ص ۲۵.

8.تاريخ بغداد، ج ۲، ص ۱۶۲، ش ۵۸۹.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي چهارم تا هفتم هجري
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی احمدی و محمدکاظم رحمتی
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9973
صفحه از 554
پرینت  ارسال به