۱۹ . ابو الجيش بلخى (م ۳۶۷ ق)

مظفّر بن محمّد بن احمد بلخى، مكنّا به ابو الجيش (ابو الحسن) و معروف به ابو الجيش بلخى؛ محدّث و متكلّم. كنيه اين محدّث در مصادر، ابو الجيش ^۱ و گاه ابو الحسن ^۲ ذكر شده است. جزئيات زندگى وى دانسته نيست. او اهل بلخ، از توابع خراسان بود و به بلخى و گاه خراسانى اشتهار يافت. به قرينه استماع شيخ مفيد از او، ^۳ وى به بغداد رفته است. ابو الجيش اخبار شناس و متكلّمى برجسته بود. وى در كلام، شاگرد متكلّم معروف شيعى، ابو سهل نوبختى بود.

تأليفات

ابو الجيش در زمينه كلام، مناقب و مثالب و رجال، كتاب نوشت.
آثار ناياب: ۱ . كتابى در مثالب موسوم به فعلتَ فلا تلم، ۲ . الإمامة، ۳ . نقض كتاب العثمانية جاحظ، ۴ . الكمال، ۵ . بعض ما روى من مناقب الرجال، ۶ . فدك، ۷ . الأرزاق و الآجال. اين آثار همگى ناياب اند.
كتاب مناقب او كه با عنوان الكمال، ^۴ خصال الكمال، ^۵ خصال الكمال و بعض ما روى من مناقب الرجال ^۶ و رجال أبى الجيش ^۷ آمده، تا سده ششم نيز در دسترس بود. ابن شهر آشوب (م ۵۷۹ ق) يك روايت ^۸ و محمّد باقر مجلسى با واسطه، از آن نقل كرده اند. ^۹

ابو الحسين واسطى، زكريّا، زياد و حفص كه عموهاى آن دو بودند، در شمار محدّثان قابل اعتماد ياد شده اند. ^۱
ابنا بسطام، از مشايخ بسيارى روايت كرده اند. ^۲ محمّد بن خلف قزوينى يكى از آنهاست. ^۳ گويا اين محمّد بن خلف، همان محمّد بن خلف طاطرى است كه ابن عيّاش جوهرى از او روايت كرده ^۴
و ابن جعابى نيز او را موثّق خوانده است. ^۵

تأليفات

كتاب معروف اين دو برادر، طبّ الأئمة عليهم السلام نام دارد ^۶ كه در مصادر، با عنوان كتاب الطب ^۷ ذكر شده است. اين كتاب ضعف هاى بسيارى دارد. مهم ترين آنها عبارت اند از: عدم توثيق مؤلّفان آن، ^۸ ضعف طريق نجاشى به آن ـ كه ابن عيّاش جوهرى است ـ ^۹ و ضعف اسانيد برخى روايات آن. ^۱۰ با اين همه، شيخ حرّ عاملى، محمّد باقر مجلسى و محدّث نورى، به اين كتاب اعتنا و اعتماد كرده اند. ^۱۱ اين اعتنا بدان جهت بوده كه در اين كتاب، احكام فرعى، بسيار كم آمده و از ديگر سو، در موضوع دعا و ادويه، تنها به اسانيد قوى بسنده نمى شود. ^۱۲