اشاره كرده كه ابن بابويه حديث «علّمنى رسول اللّه ألف باب ...» را به ۲۴ طريق نقل كرده است . البته در كتاب الخصال ، ۱ اين حديث به ۳۴ طريق روايت شده كه بر تصحيف متن مناقب دلالت دارد.
۴۴ . الخصال فى آداب الملوك ، تأليف مؤلّفى ناشناخته .
ابن شهرآشوب ، عبارتى از حضرت امير عليه السلام را از اين كتاب نقل كرده است . ۲
ابن شهرآشوب و كتاب «معالم العلماء»
اهمّيت ابن شهرآشوب ، گذشته از تأليف آثار حديثى ، نگارش كتاب معالم العلماء است . در اين قرن ، دو اثر مهم رجالى شيعه به رشته تحرير در آمد كه يكى از آنها همين كتاب معالم العلماء است. ۳ اين كتاب ابن شهرآشوب ، تكمله اى بر كتب رجالى شيخ طوسى است . بخش هاى عمده اين كتاب ، همان مطالب كتب رجالى نجاشى و شيخ طوسى است ؛ امّا مواردى وجود دارند كه ابن شهرآشوب ، اطلاعات جديدى را عرضه مى دارد . مهم ترين اين موارد ، عبارت اند از :
۱ . در تعريف اصول ، ابن شهرآشوب از قول شيخ مفيد چنين گفته است :
قال الشيخ المفيد أبو عبد اللّه محمّد بن محمّد بن النعمان البغدادى ـ رضى اللّه عنه و قدّس روحه ـ : صنّف الإماميّة من عهد أمير المؤمنين علىّ عليه السلام إلى عهد أبى محمّد الحسن العسكرى ـ صلوات اللّه عليه ـ أربع مئة كتاب تسمّى الاُصول و هذا معنى قولهم : أصل. ۴
اين نكته تا آن جا كه منابعْ بررسى شد ، قديمى ترين نقل قول در باره اصول اربع مئة است. ۵
1.ر . ك : الخصال ، ج ۲ ، ص ۶۴۲ ـ ۶۵۲ .
2.ر . ك : مناقب آل أبى طالب ، ج ۱ ، ص ۲۷۲ .
3.آثار مهم رجالى شيعه ، عبارت اند از : كتاب الفهرست و الرجال شيخ طوسى ، كتاب معرفة الناقلين كشّى ، تهذيب شيخ طوسى با عنوان اختيار معرفة الرجال ، و كتاب رجال ابو العبّاس احمد بن على نجاشى .
4.معالم العلماء ، ص ۳ .
5.براى بررسى در مورد اصول اربع مئة (نخستين جوامع حديثى شيعه) ، ر . ك : «الاُصول أربعُ مئة» ، اتان كلبرگ ، ترجمه محمّدكاظم رحمتى ، علوم حديث ، ش ۱۷ ، ص ۶۹ ـ ۱۲۳ .
