كرده اند. در اين كتاب، پس از حديث ۱۲۸ در زمينه دلائل امام حجّت عليه السلام ، آمده است كه: «اين خبر، از اصلى به خطّ ابو عبد اللّه حسين بن غضائرى ـ رحمة اللّه عليه ـ روايت شده است». ^۱
كتاب دلائل الإمامة به استناد نسخه خطّى موجود ـ كه نسخه چاپى نيز از روى آن است ـ ، مشتمل بر شرح زندگانى و معجزات و دلائل فاطمه زهرا عليهاالسلام و ديگر ائمه عليهم السلام از امام حسن تا حضرت حجّت است. به قرينه اسقاط در اسناد حديث اوّل آن و نيز مواردى كه ابن طاووس (م ۶۶۴ ق) در إقبال الأعمال ^۲ و اليقين ^۳ درباره پيامبر صلى الله عليه و آله و على عليه السلام و ظاهرا فاطمه عليهاالسلاماز آن نقل كرده است، بر مى آيد كه اين نسخه، ناقص است و نسخه كامل آن، در دو مجلّد يا دو جزء بوده و هر دو جزء، در اختيار ابن طاووس قرار داشته است. ^۴ جزء اوّل كتاب، پس از ابن طاووس ناياب شد و گويا محمّد باقر مجلسى و سيّد هاشم توبلى نيز آن را در اختيار نداشته اند. ^۵ اين كتاب از مصادر كتاب هاى حديثى و كلامى همچون مدينة المعاجز، بحار الأنوار است.

۱۹ . مقتضب الأثر

مؤلّف: ابن عيّاش جوهرى
تحقيق: سيّد هاشم رسول محلّاتى
ناشر: مكتبة الطباطبائى، قم، ۱۳۷۹ ق.
نسخه خطّى اين كتاب، از روى نسخه اى به خطّ محمّد بن احمد بن محمّد بن عبد الكريم ابن ابى الفتوح همدانى (كتابت در سال ۵۷۵ ق) در كتاب خانه ميرزا

در تحقيق كتاب، از دو نسخه خطّى و يك نسخه چاپى استفاده شده است: نسخه كتاب خانه آستان قدس رضوى، نسخه كتاب خانه عمومى آية اللّه مرعشى (با تاريخ تحرير ۱۳۱۹ ق، از روى نسخه اى با تاريخ كتابت ۱۰۹۲ ق) و نسخه چاپى در چاپ خانه حيدريه در نجف اشرف، در سال ۱۳۶۹ ق. معرّفى كتاب دلائل الإمامة، با همين عنوان ^۱ و يا با عنوان الإمامة، ^۲ مسند فاطمة عليهاالسلام، و مناقب فاطمة و وُلْدِها عليهم السلام ^۳ آمده است. انتساب اين كتاب به ابن جرير طبرى، معروف است؛ اگرچه خالى از ترديد نيست. يك نظر آن است كه اين كتاب، همان المسترشد پيش گفته است. ^۴ ديدگاه ديگر آن است كه اين، كتابى مستقل است. ^۵ بر پايه ديدگاه سوم كه در ميان متأخّران و معاصران مطرح شده، اين كتاب، نه تأليف ابن جرير طبرى صاحب المسترشد؛ كه تأليف فردى است به همان نام كه معاصر نجاشى و شيخ طوسى بوده است. ^۶ آقا بزرگ براى دفاع از اين ديدگاه، به شواهدى اشاره كرده كه بر ناسازى مشايخ صاحب المسترشد با مشايخ صاحب دلائل الإمامة و گاه ابهامات و آشفتگى ها در اسناد كتاب دلائل الإمامة استوار است. مؤلّف كتاب دلائل الإمامة از بسيارى از مشايخ نجاشى و طوسى روايت كرده است؛ همچون: ابن خيّاط قمى، محمّد بن هارون بن موسى تلعكبرى، ابو مفضّل شيبانى و حسين بن عبيد اللّه غضائرى. او از كسانى روايت كرده كه راوىِ شيخ صدوق و تلعكبرى اند، چنان كه نجاشى و طوسى نيز از آنها روايت