مورّخ، رجالى و عالم به فنون حديث بود. وى را حافظى بى نظير و ختم حافظان خوانده اند ۱ و در فنون مختلف حديث، صاحب اثر بود. ۲ او بيش از ۲۷ كتاب تأليف كرد. ۳ معروف ترين آثار او را چنين مى توان نام برد: تاريخ بغداد، الكفاية فى معرفة اُصول علم الرواية ، آداب السامع و الشيخ، و شرف أصحابه الحديث.
ابو نعيم اصفهانى (۳۲۶ ـ ۴۳۰ ق)
احمد بن عبد اللّه بن اسحاق اصفهانى، معروف به ابو نعيم اصفهانى، محدّث و رجال شناسى ثقه، حافظ و عالى الإسناد بود و بيش از ۲۹ كتاب تأليف كرد. ۴ معروف ترين آثار ابو نعيم، عبارت اند از: حلية الأولياء و طبقات الأصفياء، ذكر أخبار إصبهان، كتاب الضعفاء، و طبقات المحدّثين.
گونه هاى تدوين حديث
در اين دوره، گونه هاى متنوّعى از تدوين حديث و آثار حديثى ، در ميان اهل سنّت ، رايج بود. صحيح، مستخرج، مستدرك، امالى، اجزاء، مصنَّف ، فوائد، مشيخه، اربعين، معجم، سنن، مسند، جامع و... ، نمونه هايى متداول بوده اند.
صحيح نگارى
صحيح نگارى، معمولاً با عنوان «الصحيح» و گاهى نيز با عنوان هايى مانند «المنتقى» و «المستدرك» ديده مى شود. در سده چهارم و پنجم هجرى، ده كتابِ صحيح به نگارش در آمده است كه از آن جمله اند :
۱ . الصحيح محمّد بن اسحاق بن خزيمة بن مغيره نيشابورى شافعى، معروف به ابن
