و سرگرمى‏هاى دنيوى و ارتباط با درباريان، در دام‏هاى گسترده شيطان افتد و از راه حق به يك سو رَوَد!^۱ از اين رو، از آغاز جوانى، بيشترِ همّت و وقت خود را در كار سير و سلوك و نگارش كتاب‏هايى اخلاقى با رويكرد كاملاً حديثى گذراند^۲ و اين، سبب گشته است كه انديشه‏هاى وى با انديشه‏هاى ديگر دانشوران حلّه، تا اندازه زيادى، ديگرگون باشد.
سيّد از كار تدريس، رويگردان بوده است و همين نكته، شايد برجسته‏ترين عامل در گسترش نيافتن انديشه‏هاى وى باشد. تقريباً همه آنان كه به عنوان شاگردان وى به شمار مى‏آيند، شاگردان روايت‏اند؛ يعنى تنها از وى اجازه روايى داشته‏اند، نه آن كه بر سر درس او حضور يافته و دانشى آموخته‏اند.^۳
سيّد در گستره‏هاى مختلفى چون: مناقب‏نگارى، اخلاق، زيارات و آداب، مقتل‏نگارى و... قلم زده است.^۴ دريافتن اين كه يك انديشمندِ حديث‏گرا در اين قلمروها چگونه مى‏نويسد و استدلال مى‏كند و روش وى با روش پيشينيان و پسينيان خود، چه همگونى‏ها يا تفاوت‏هايى دارد، خود نكته‏اى مهم است.
نكته ديگرى كه بررسى ديدگاه‏هاى وى را ضرورى مى‏سازد، آن است كه با وجود خوددارى سيّد از پا نهادن به گستره فتوا، وى در برخى از نگاشته‏هاى خود، به موضوعاتى كه با گستره فقه بى‏ارتباط نيستند توجّه كرده و گونه‏اى استدلال فقهى را بر پايه انديشه خود به نمايش نهاده است. آشنايى با اين نكته، ارزشمند است كه دانشورى چون سيّد - كه معمولاً تلاش مى‏كند احاديث را از گستره حجّيت خارج نسازد - ، چگونه مى‏تواند در ميدان استنباط، برخى احاديث را بر برخى ديگر برترى دهد و در همان حال، مبانى حديث گرايى خود را نيز زير پا ننهد.
با اين مقدّمه، انديشه‏هاى سيّد و روش‏هاى وى را در نگارش كتاب‏هاى خود، به بررسى مى‏نهيم:

عمّى رسيده، عبارت: «رحمه اللَّه» را به كار برده است.^۱نجاشى گر چه حسن را ثقه دانسته، افزوده است كه برخى از بزرگان شيعه،^۲ بر او خرده گرفته‏اند كه چرا از ضعيفانْ روايت مى‏كند و بر روايت‏هاى مرسل اعتماد مى‏نمايد؟^۳رحمت فرستادن فخّار بر حسن، مى‏تواند نشانه‏اى از اعتماد وى بر اين راوى باشد.

چهار. سيّد على بن طاووس‏

سيّد بن طاووس را بايد يكى از چهره‏هاى علمى حلّه دانست كه شخصيت علمى وى از زاويه‏هاى گوناگون، شايان توجّه است: روزگارى كه سيّد در آن زيسته است؛ خاندانى كه در آن پرورش يافت؛ استادانى كه در عمر خود ديده است؛ كتاب‏خانه‏هاى بزرگى كه در دسترس وى بوده است؛ ويژگى‏هاى شخصيتىِ خود وى - كه بسيار برجسته و در خور ستايش است . اين عوامل و عوامل ديگر سبب گشته است كه انديشه‏ها و آثار به جا مانده از وى در نوع خود، توجّه دانشوران را به خود جلب كند.
پيش از اين، به هنگام سخن گفتن از شخصيت ورّام، در باره سيّد، سخن گفتيم. در اين جا به باز گفت آن مطالب نمى‏پردازيم. سيّد بى‏گمان، نمونه تمام‏نماى مفهوم محدّث در روزگار خود است. با آن كه با فقه، به خوبى آشنا بوده،^۴واژگونه بسيارى از همروزگاران خويش، از همان آغاز، از فتوا دادن و نوشتن كتاب‏هاى فقهى، خوددارى كرد. ^۵
از استادان سيّد - كه در درس آنان حاضر شده است - ، چيز زيادى نمى‏دانيم. ولى به گمان بسيار، پدر سيّد و ورّام، به او دانش‏هايى از جمله فقه آموخته‏اند. نيز سيّد، خود به فراگيرى كتاب النهايه شيخ طوسى، نزد محمّد بن نما تصريح كرده است‏^۶ تا آن جا كه خود را مسلّط بر همه مباحث فقهى و بى‏نياز از درس استادان يافت. با اين همه، وى بسيار هراسان بود كه مبادا از راه مسئوليت‏ها