71
اندیشه شناسی محدّثان حلّه

بأخبار ضعيفة أكثر ما تثمر الظن.۱
همچنين در باره روايتى مى‏آورد:
و من ذهب من أصحابنا إلى أنّها لا تورث لا حجّة له وإنّما يتمسّك بأخبار آحاد ضعيفة... فكيف يُترك لها الأدلّة والإجماع.۲
بنا بر آنچه گذشت، مى‏توان گفت: صحيح، از نگاه ابن ادريس، روايتى است كه علم‏آور است و حجّيت دارد. ضعيف نيز حديثى است كه دليلى علم‏آور، آن را تأييد نمى‏كند و از اين رو، قابل حجّت بودن نيست.
با توجّه به همه آنچه آمد، مى‏توان نگاه و انديشه ابن ادريس در ارزيابى روايات و چگونگى عمل به آنها را در نمودار زير به نمايش گذارد:

1.همان، ج ۲، ص ۳۲.

2.همان، ص ۳۹۲.


اندیشه شناسی محدّثان حلّه
70

۳. حديث «صحيح» و «ضعيف»

در اين جا شايسته است به بحثى ديگر بپردازيم كه مباحث پيش‏گفته را تكميل مى‏كند و آن، اين مسئله است كه: آيا ابن ادريس در السرائر، احاديث را با واژه «صحيح» يا «ضعيف» توصيف كرده است؟ اگر پاسخ، «آرى» است، خواست وى از اين كاربرد چه بوده است؟
در پاسخ اين پرسش، نخست بگوييم كه نمونه‏هاى فراوانى از كاربرد اين دو واژه را در السرائر مى‏توان يافت.۱ با درنگ در نمونه‏هاى كاربرد اين دو واژه، به اين نتيجه مى‏رسيم كه ابن ادريس، تنها روايتى را صحيح مى‏خواند كه با دلايل قطعى نزد وى (مانند ظاهر قرآن، اجماع شيعيان، اصول مذهب) و در نتيجه آن، ديدگاه فقهى خود او هماهنگى داشته است. براى نمونه، او در جايى نوشته است:
هذا الخبر صحيح وعليه إجماع أصحابنا منعقد.۲
و در جايى ديگر مى‏گويد:
هذه رواية صحيحة تعضدها الأدلّة وهو قوله تعالى: «وَلَن يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَفِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلاً »۳.۴
همچنين در نمونه‏اى ديگر، آورده است:
والرواية هذه صحيحة لا خلاف فيها.۵
اين چند نمونه، همگى سخن پيش‏گفته را استوار مى‏سازند. از آن سو، روايت ضعيف نيز از نگاه ابن ادريس، روايتى است كه با دلايل مطرح شده در بالا، ناسازگار باشد. حال، راويان و سند آن هر گونه هست، باشد. براى نمونه، وى در جايى مى‏گويد:
... و إجماع المسلمين على خلاف ذلك و وفاق ما أخترناه... فلا نرجع عن الأمور المعلومة

1.براى بررسى كاربرد واژه «صحيح»، ر. ك: السرائر، ج ۲، ص ۱۹۷، ۲۰۰، ۱۸۶؛ ج ۳، ص ۳۷۳ و براى برخى كاربردهاى واژه ضعيف، ر. ك: همان، ج ۱، ص ۸۳، ۱۸۲، ۶۰۲ و ۶۰۳؛ ج ۲، ص ۳۲، ۱۳۱، ۱۳۲، ۳۵۵، ۳۶۸، ۳۹۲، ۵۴۶ و... .

2.همان، ج ۲، ص ۱۹۷ و ۲۰۰.

3.نساء، آيه ۱۴۱.

4.السرائر، ج ۲، ص ۱۸۶.

5.همان، ج ۳، ص ۳۷۳.

  • نام منبع :
    اندیشه شناسی محدّثان حلّه
    سایر پدیدآورندگان :
    امین حسین پوری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4994
صفحه از 375
پرینت  ارسال به