301
اندیشه شناسی محدّثان حلّه

در نگاشته‏هاى سيّد، ديده نمى‏شوند. اين كه سيّد در موضوعات معرفتى، روشى متفاوت از روش فقيهانى همچون علّامه حلّى دارد، از شخصيت معنوى ويژه وى ريشه مى‏گيرد و ارتباطى با باطنيان ندارد.


اندیشه شناسی محدّثان حلّه
300

آن گزارش نموده است - مى‏نويسد:
و هو مشتمل على أدعية كاملة بليغة غريبة يُشرق من كلٍّ منها نورُ الإعجاز و الإفهام وكلّ فقرة من فقراتها شاهدُ عدلٍ على صدورها عن أئمّة الأنام [ عليهم السلام ] .۱
البته پيش از اين نيز ديدگاه برخى بزرگان را در باره اين مناجات آورديم.
د - باور به اين توهّم، در واقع به معناى ناديده گرفتن صلاحيت سيّد و ويژگى‏هاى علمى - اخلاقى اوست؛ زيرا معناى حقيقى اين ديدگاه، آن است كه سيّد ابن طاووس، بدون ارزيابى وثاقت و استوارى مصدر روايت، تنها به صرف آن كه نام يكى از عالمان در كنار آن آمده و مضامين آن به اهل بيت عليهم السلام منسوب شده بود، از آن روايت كرده و آن را حديث اهل بيت عليهم السلام معرّفى نموده است! اين گونه ارزيابى، در تضادّ آشكار با روش حديثى وى و دقّت و احتياطهاى علمى و اخلاقى اوست كه پيش از اين به گستردگى از آن ياد كرديم.
بنا بر آنچه آمد، نبايد همه ميراث حديثى سيّد ابن طاووس را با همه ارجمندى و گستردگى، تنها از آن رو كه برخى دعاهاى آن با ذوق و سليقه شخصى بعضى افراد هماهنگ نيست، به اثرپذيرى از انديشه‏هاى باطنى يا صوفيانه، متّهم ساخت، بدون آن كه دليلى روشن و استوار بر آن اقامه شود.
ه - همچنين بايد به اين نكته، ژرف نگريست كه سيّد، به اقتضاى شخصيت اخلاقى و معنوى خود، روش خاصّى در نگارش و شرح احاديث و بيان معارف اخلاقى دارد كه شايد در ميان ديگر دانشوران حلّى، همانندى نداشته باشد. اين روش خاص، در مواردى ممكن است به عبارات عارفانه، نزديك شده باشد كه اين نيز امرى طبيعى است؛ ولى اين به معناى پيروى سيّد از انديشه‏هاى باطنى‏گرايانه نيست. در روزگارِ ما نيز اگر فقيهى در مقام بيانِ مطالب اخلاقى و معرفتى باشد، شايد شيوه بيان و اصطلاحات به كار گرفته توسّط او با آن زمان كه آهنگِ شرح حديثى فقهى دارد، متفاوت باشد؛ ولى تنها به مجرّد اين تشابه، آيا بايد وى را پيرو انديشه‏هاى صوفيانه بدانيم؟! انديشه‏هاى باطنى اسماعيليان، مبتنى برآموزه‏ها و اصطلاحات ويژه‏اى است‏۲ كه هيچ يك از آنها

1.همان، ص ۳۳.

2.مانند تعاريف خاص آنان از نبوّت و امامات و ابداع سلسله مراتب دعوت به آيين باطنى، همچون «باب»، «حجّت»، «داعىِ بلاغ»، «داعىِ مطلق» و... . در اين باره، ر. ك: دائرة المعارف بزرگ اسلامى، ج ۸، ص ۶۹۳ - ۶۹۵ (مدخل اسماعيليه). همچنين براى آشنايى با ديدگاه‏هاى آنان در باره نبوت و امامت، ر. ك: كتاب الإصلاح، ابو حاتم رازى، ترجمه مقدّمه انگليسى، ص بيست و چهار به بعد.

  • نام منبع :
    اندیشه شناسی محدّثان حلّه
    سایر پدیدآورندگان :
    امین حسین پوری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5025
صفحه از 375
پرینت  ارسال به