درآمد
مكتب حديثى حلّه و انديشههاى دانشوران آن پس از دوران شكوفايى اين مكتب، از گذشته مورد توجّه حديثپژوهان شيعه و موضوع گفتگو و ارزيابى قرار گرفت و اين گفتگوها تا روزگار ما نيز كم و بيش پا بر جاست. اظهار نظرهاى عالمان را در باره اين مكتب و انديشههاى آن، به دو دسته كلّى مىتوان تقسيم كرد:
- اظهار نظرهايى كه به مكتب حديثى حلّه (از زاويه مكتبشناسى حديثى) مرتبط است. اين ديدگاهها غالباً در دوران معاصر، بروز و نمود يافته است و دليل آن نيز روشن است؛ زيرا بررسى ديدگاههاى يك مكتب حديثى، از آن زاويه كه مكتب است و جريانهايى حديثى را در خود پرورانده است و بلكه اساساً مكتبشناسى حديثى، از گفتمانهاى دوران ماست.
- ديدگاهها و ارزيابىها در باره انديشههاى حديثىِ شمارى از انديشوران سرشناس حلّى. پيشينه اين اظهار نظرها البته از دسته نخست، بسيار كهنتر است.
امّا از آن جا كه در باره مكتب حديثى حلّه، پيش از اين نگاشتهاى مستقل فراهم نيامده است، طبيعى است كه از دسته نخست، چيز زيادى در نگاشتههاى دانشوران نتوان يافت، گر چه گهگاه اشارتهايى در اين باره رُخ مىنمايد و هم از اين رو، بيشتر ديدگاههايى كه به لطف خدا در اين فصل بررسى خواهيم كرد، ارزيابىهايى مستقلّ در باره برخى شخصيتهاى حلّى و انديشههاى حديثى آنان است .
نيز بيفزاييم كه انديشههاى عالمان حلّى در دو دوره زمانى، مورد توجّه بوده است:
الف - روزگار رونق انديشه اخباريان كه مىتوان آن را در سدههاى يازدهم و دوازدهم هجرى زمانبندى كرد.
ب - دوران معاصر.
اكنون سخن را برپايه همين دو دوره زمانى، پى مىگيريم:
