تك نمونه كه بگذريم، سيّد در يكى دو جاى ديگر، روايتهايى را آورده كه قاعدتاً با ديدگاه وى هم هماهنگ نيست، مانند روايتى كه آشكارا، پدر حضرت ابراهيم عليه السلام را بتپرست مىداند؛۱ ولى دريغمندانه، از كنار آن بدون هيچ نقدى گذشته است.۲ با اين همه، نقدها و موشكافىهايى كه سيّد در بررسى روايتهاى اهل سنّت به كار مىگيرد، آن اندازه هست كه بتوانيم بگوييم وى، در ميان دانشوران نصگراى شيعه، از روحيه نقّادى شايان توجّهى برخوردار بوده است. گر چه اين روحيه در برخى حوزههاى روايى، نمودى پُررنگتر دارد و در برخى حوزهها، كمرنگتر مىنمايد.
ب - فوايد و امتيازهاى نگاشتههاى ابن طاووس
كتابهاى سيّد ابن طاووس، در نگاه نخست، ظاهراً تنها در بر دارنده مجموعهاى از احاديث در موضوعات گوناگونى همچون دعا، تاريخ، مناقب و... است؛ ولى اگر آنها را دقيقتر بر رسيم، امتيازهاى بسيارى را مىتوانيم براى آنها بر شُمريم. همچنين فوايد قابل توجّهى نيز بر نگاشتههاى سيّد، مترتّب است. در اين جا به دستهبندى اين امتيازها۳مىپردازيم:
۱. فوايد رجالى
يك. علّو اِسناد
چنان كه در چند جا از اين نوشتار گذشت، منابع روايى بسيارى از سدههاى دوم و سوم هجرى و پس از آن، در اختيار سيّد بوده است. بسيارى از اين كتابها را ياران بزرگ امامان عليهم السلام ، همچون: عبيد اللَّه بن على حلبى، ابن ابى عمير، حمّاد بن عثمان، ابن خانبه، حسن بن محبوب و يونس بن عبد الرحمان نوشتهاند.۴ باز بايد توجّه داشت كه نسخههاى سيّد در بسيارى از موارد يا در روزگار
1.فرج المهموم، ص ۲۴ - ۲۶ و ۸۹ .
2.گر چه هدف سيّد از گزارش اين روايات آن بوده است كه اجمالاً ثابت كند كه دانش نجوم، داراى اصول درستى است كه آشنايان بدان مىتوانند رخدادهاى آينده را پيشگويى كنند و آهنگ بررسى همه فقرههاى روايت را نداشته است، با اين حال، از دانشورى چون او پذيرفته نيست كه حتّى به دو سه عبارت كوتاه، آن احاديث را نقد نكند.
3.گر چه امتيازها از فوائد، حقيقتاً جداست، با اين وجود، ما در اين جا اين دو را تسامحاً به يك معنا مىگيريم و به جاى يكديگر به كار مىگيريم تا از دستهبندى و ريزنگرى بيش از اندازه در مطالب، خوددارى كرده باشيم.
4.براى آگاهى از برخى موارد استفاده سيّد از نگاشتههاى اين افراد، ر. ك: كتابخانه ابن طاووس، ص ۱۷۴ به بعد.
