مصداق اهل بيت عليهم السلام در آن حديث ارجمند، امير مؤمنان عليه السلام ، حضرت فاطمه عليها السلام و امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه السلام هستند.^۱بنا بر اين، تمسّك به آن بزرگواران و پيروى از آموزه‏هاى رسيده از ايشان، حتى بر سنّيان نيز واجب است. از اين رو، سيّد در برخى موارد، حديث راويان سنّى را - از آن رو كه با ديدگاه قطعى و مشهور اهل بيت عليهم السلام ناسازگار است - به نقد مى‏كشد. براى نمونه، سيّد بر روايت‏هايى كه در كتاب‏هاى اهل سنّت آمده و در آنها وضو گرفتن را - به شكلى كه هم اكنون توسّط آنان انجام مى‏شود - حكم خداوند مطرح مى‏كنند، خرده مى‏گيرد و علاوه بر آن كه آن را با صريح آيه وضو،^۲ناسازگار مى‏داند، با تعاليم اهل بيت عليهم السلام نيز مخالف به شمار مى‏آورد. ^۳

- عقل‏

با بررسى ملاك‏هاى پيشين، مى‏توان دريافت كه سيّد در همه يا بيشتر آنها، عقل را به يارى گرفته و آن را چونان داورى عادل، بر جايگاه قضاوت نشانده و خردمندان را به گواهى طلبيده است تا بنگرند آيا آن احاديث را مى‏توان پذيرفت؟ آرى! در پايان، عقل است كه گواهى مى‏دهد احاديثى را كه با قرآن يا عصمت پيامبران عليهم السلام ناسازگار باشد، بايد به يك سو نهاد. پس گزافه نيست اگر بگوييم به گونه‏اى در همه اين ملاك‏ها، داورى عقل خردمندان را مى‏توان رديابى كرد.^۴

يك نمونه منحصر به فرد

گفتيم كه سيّد، معمولاً به نقد روايت‏هاى شيعى نمى‏پردازد؛ ولى نمونه‏اى در دست است كه از اين قاعده، مستثناست. سيّد در فرج المهموم، روايتى را از كتاب عيون الجواهر شيخ صدوق رحمه اللّه گزارش مى‏كند كه بنا به مضمون آن روايت، امير مؤمنان عليه السلام ، دانش نجوم را نكوهش كرده و فرموده است:

نسبت داده‏اند با آموزه‏هاى ايشان - كه در ديگر احاديث اهل سنّت هم بازتاب يافته است، تناقض آشكار دارد. براى نمونه، در روايتى به نقل از عايشه آورده‏اند كه گروهى در مسجد، سرگرم بازى بودند.^۱ پيامبر صلى اللّه عليه و آله نه تنها از اين كار، باز نداشت؛ بلكه زمينه را براى اين كه او (عايشه) نيز به بازى آنان بنگرد، فراهم كرد.^۲
از نگاه سيّد، صرف نظر از ناسازگارى اين حديث با ملاك‏هاى پيش‏گفته، مضمون آن، حتّى با احاديث خود اهل سنّت نيز ناهماهنگ است. براى نمونه آورده‏اند كه مردى به دنبال گمشده‏اى مى‏گشت و در مسجد، فرياد مى‏زد كه آيا كسى آن را نيافته است؟ رسول خدا صلى اللّه عليه و آله او را از اين كار، باز داشت.^۳ با اين حال، چگونه مى‏توان پذيرفت كه رسول خدا صلى اللّه عليه و آله اجازه بازى‏اى رقص‏گونه در مسجد را به گروهى بدهد؟!^۴

- ناسازگارى با روايت‏هاى رسيده از اهل بيت عليهم السلام

شايد در نگاه نخست، به كار گيرى اين ملاك از سوى سيّد براى نقد احاديث اهل سنّت، نادرست به نظر بيايد؛ زيرا اهل سنّت، روايت‏هاى رسيده از امامان را به خودى خود، منبع شناخت و ارزيابى آموزه‏هاى دينى نمى‏دانند، جز آن كه با زنجيره سندى به رسول اكرم برسد. از اين رو، مخالفت يك روايت با سخن و ديدگاه امامان عليهم السلام براى اهل سنّت، گواه نادرستى آن روايت نيست؛ ولى بايد دانست كه به كار گيرى اين ملاك توسّط سيّد، بر مقدمه و پيش‏فرضى استوار است كه اهل تسنّن، ناگزير به پذيرش آن هستند.
مى‏دانيم كه بسيارى از سنّيان، حديث متواتر ثقلين را گزارش كرده‏اند. همچنين روشن است كه