متأخّران هم هرچند بر خلاف ابن ادريس، با شرايطي به خبر واحد عمل مي‌کردند؛ ولي به هر حال، در طرد کردن بسياري از روايات، با او موافقت کردند. ^۱شهيد ثاني (م ۹۶۶ ق) و فرزندش شيخ حسن (م ۱۰۱۱ ق) نيز به اين گونه اخبار عمل نمي‌کردند، مگر خبري که تمام راويان آن، عادل و امامي باشند. ^۲سيّد محمّد عاملي صاحب مدارک (م ۱۰۰۹ ق)، به خبر صحيح عمل مي‌کرد و خبر حسن را گاه مي‌پذيرفت و گاه طعن مي‌‌زد و ردّ مي‌کرد. ^۳به روايات رجال ممدوح نيز هنگامي عمل مي‌کرد که اصحاب به آن عمل کرده باشند و دليل، منحصر در آن خبر باشد ـ که در واقع، عمل به سيره متشرّعه بود ـ ؛ ولي در جايي که اصحاب به چنين خبري عمل نکرده بودند، به راويان آن طعن مي‌زد و آنها را ردّ مي‌کرد. ^۴

اتهام سني‌گري و تضعيف دين

چنان که گذشت، بر اثر نام‌گذاري قواعد استنباط حکم به «اجتهاد»، و استفاده اصوليان شيعه از برخي ديگر از اصطلاحات اصولي اهل سنت مانند اجماع، دانش اصول فقه با اتهام «سني‌گري» رو به‌ رو بود. با اين حال، تأثيرپذيري عالمان شيعه، در زمينه دسته‌بندي حديث از جهت اعتبار نيز، مزيد بر علّت شد. از اين روست که ملا محمّد امين استرآبادي از علامه حلّي و استادش ابن طاووس و از افرادي مانند شهيد ثاني و محقّق کرکي و صاحب معالم و صاحب مدارک و شيخ بهايي که نظر علامه را پذيرفته بودند، انتقاد مي‌کند که چرا از اهل سنت پيروي کرده‌اند و خبر واحد را به چهار دسته ـ صحيح، موثّق، حسن و ضعيف ـ تقسيم کرده‌اند. ^۵به گمان محدّث استرآبادي، دين اسلام، دو بار تخريب شد: يک بار بعد از وفات رسول خدا صلي الله عليه و آله در سقيفه؛ و ديگر بار، هنگامي که قواعد اصولي و اصطلاحات و دراية

علي بن بابويه را در رساله‌اش، همچون حديث مي‌‌شمردند. اخباريان از اعتماد اماميه به اخبار کتب اربعه، چنين نتيجه‌اي گرفتند که:
مهم نيست که چه کسي خبر را روايت کرده است؛ خواه امامي عادل باشد و يا عامّي ثقه و يا شيعه‌اي که در رجال او را تضعيف کرده‌اند. هر خبري که اصحاب ائمه نقل کرده‌اند و خود به آن عمل نموده‌اند، معتبر است و مي‌‌توان بدان عمل کرد؛ هرچند راوي آن، مدح نشده باشد و يا مذهب او فاسد باشد، و هر چيزي که اصحاب به آن عمل نکرده‌اند، طرد آن لازم است؛ هرچند راوي آن عدل امامي باشد. پس اخبار اين چهار کتاب، همگي يا متواترند و يا خبر واحدي هستند که ـ به علّت اعتماد اصحاب به آن اخبار ـ محفوف به قرينه‌اند. در نتيجه، تمام اخبار کتب اربعه، صحيح‌اند و به طور قطع، از معصومين عليهم السلام صادر شده‌اند. ^۱
اما شيخ مفيد که علاوه بر گرايش به رأي و قياس، با گرايش افراطي به نصّ نيز مبارزه مي‌‌کرد، ^۲و نيز سيد مرتضي، سيد ابن زهره، ابن برّاج و ابن ادريس حلّي، خبر واحد را حجّت نمي‌دانستند. هرچند شيخ طوسي حجّيت خبر واحد را پذيرفت؛ ^۳اما چون اکثر قدما آن را معتبر نمي‌دانستند، ^۴رفته رفته، جايگاه اين احاديث تضعيف شد؛ تا هنگامي ‌که زمام اين تحوّلات، به دست عالماني از مکتب حلّه افتاد ^۵و آنان در اعتبار اين اخبار، ترديد کردند. ابن ادريس حلّي (م ۵۹۸ ق)، از يک سو، خبر واحد را حجّت نمي‌دانست، مگر اين که اصحاب به آن عمل کرده باشند. از سوي ديگر، بيشتر اخبار کتب اربعه را خبر واحد محفوف به قرائن نمي‌دانست و از اين رو، آنها را طرد مي‌کرد و سراغ حکم عقل و اصالت برائت مي‌رفت.