509
اخباريگري (تاريخ و عقايد)

۲. بدانيم معارضي قوي‌تر از آن در باب عمل نداشته باشد.
۳. قطع و علم پيدا کنيم مضمون روايت در واقع، حکم الله است، هرچند قطع به ورود آن از معصوم پيدا نکنيم. ۱
ولي محمّدتقي مجلسي مي‌گويد: مراد از صحيح در نزد قدماي اصحاب ما، آن خبري است که دانسته شده از معصوم، صادر شده است. ۲ و به همين مضمون در کلام برخي از اصوليان است.
صاحب معالم مي‌گويد: صحيح، قبل از اصطلاح جديد به معناي ثبوت يا صدق بوده است. ۳
شيخ بهايي مي‌گويد: صحيح در نزد قدما به دو معنا آمده است:
۱. حديث، معتضد به چيزي شود که مورد اعتماد آنان است، مثل اين ‌که موافق قرآن يا سنّت قطعيه يا حکم عقل باشد .
۲. حديث، محفوف به قرائن باشد که به حديث اعتماد بشود و اين قرائن، اُموري است:
يک. آن حديث، متداول و مشهور بوده، در بسياري از اصول چهارگانه وجود داشته باشد.
دو. در يک يا دو اصل از اصول اربعمائه به طُرُق مختلف و اسانيد معدود معتبر، تکرار شده باشد.
سه. در يکي از اصول و کتب جماعتي که بر تصديق آنان اجماع شده، وجود داشته باشد، مانند: زراره، محمّد بن مسلم و فضيل بن يسار، و يا در اصول و کتب اصحاب اجماع وجود داشته باشد ـ که اجماع بر تصحيح روايات آنان شده، و آنان همان هيجده نفري هستند که کشّي ۴و شيخ ذکر کرده‌اند ـ و يا کسي باشد که

1.الفوائد المدنية، ص ۱۷۷؛ وسائل الشيعة، ج ۲۰، ص ۱۰۷ ـ ۱۰۸ (الفائدة العاشرة).

2.لوامع صاحب‌قراني، ج ۱، ص ۱۰۱.

3.منتقي الجُمان، ج ۱، ص ۱۳.

4.ر.ک:‌ وسائل الشيعة، ج ۲۰، ص ۷۹ ـ ۸۰ (الفائدة السابعة).


اخباريگري (تاريخ و عقايد)
508

شهيد اوّل و ابن فهد حلّي مي‌گويند: خبر ضعيف، مقابل خبر قوي است و چه بسا مقابل صحيح، حسن، و موثّق است. ۱
اين اقسام چهارگانه حديث داراي تشکيک و ذو مراتب است. مثلاً خبري که تمام راويان سلسله سند آن ضعيف باشند، خبري است كه ضَعْف آن شديدتر است از خبري که فقط يک راوي آن ضعيف است، يا خبري که يک راوي آن، امامي ممدوح است و بقيّه راويان آن، امامي عادل هستند، حسنش از روايتي که هيچ کدام از راويان آن عادل نيستند، بيشتر است. ۲
اين تقسيم در حديث، وضع را دگرگون کرد و کار را بر محصّلان که نسبت به روايات و مقبول و مردود آنها شناخت نداشتند، سهل و آسان نمود، هرچند موافق عامّه بود. و اگر ما بخواهيم تمام چيزهايي که موافق عامّه است، کنار بزنيم و از جمله مقدّماتي که براي فهم احاديث است، ديگر براي ما مذهبي باقي نمي‌ماند، هر چند آنان رواياتي در باره اهل بيت (بخصوص اميرالمؤمنين) روايت کرده‌اند.
اين تقسيم براي شناخت حديث قوي و اقوي و صحيح و اصح و اعدل و افقه و اورع، و خبري که براي عمل به آن، قابليت دارد، مفيد است، و همين طور در موارد تعارض اخبار، قوي را از اقوي و ضعيف را از اضعف مي‌توان به واسطه راويان آنها شناخت. ۳

نگاه اخباريان به تقسيم اخبار

در مقابل اين تقسيم متأخّران، اخباريان تقسيمي دارند که آن را به قدماي اصحاب نسبت مي‌دهند. آنان مي‌گويند: روايت در نزد قدما بر دو قسم بوده است: ۱. روايت صحيح، ۲. روايت ضعيف.
روايت صحيح در نزد قدما به سه معناست:
۱. بدانيم از معصوم عليه السلام صادر شده است.

1.ذکري الشيعة، ج ۱، ص ۴۸.

2.الدراية، ص ۲۴.

3.الحقّ المبين، کاشف الغطاء، ص ۱۱۶ ـ ۱۱۸.

  • نام منبع :
    اخباريگري (تاريخ و عقايد)
    سایر پدیدآورندگان :
    ابراهیم بهشتی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 11922
صفحه از 555
پرینت  ارسال به