503
اخباريگري (تاريخ و عقايد)

شيعه وجود دارد، از اُصول چهارصدگانه اصحاب ائمّه عليهم السلام گرفته شده و آن اصول هم متواتر و يا محفوف به قرائن اند. ۱
روي اين جهت، علم درايه و رجال فوايد زيادي در نزد اخباريان ندارند و ذکر اسناد اين روايات از باب تبرّک و تيمّن ذکر شده است.
محمّدامين استرآبادي مي‌گويد: فايده اجازه در حديث، و ذکر اسناد نسبت به متعلّق احاديثي که متواترند مانند کتُب اخبار اماميه که اجمالاً متواترند و علم به صحّت مضامين آنها داريم، فقط براي تبرّک و تيمّن است و اين، امر مطلوب و مرغوبي است. ۲
بيان شيخ حسين کرکي، اين است: بعد از آن که بيان کرديم احاديث ما صحيح است، فايده علم درايه در نزد ما کم است. اماميه نه احتياج به علم درايه دارند و نه نسبت به آن تأليفي داشته‌اند، و عمده مقاصد آن با روش قدما مخالف است. اوّل کسي که از اصحاب در باره درايه تأليف کرد، شهيد ثاني است که درايه ابن صلاح شافعي را مختصر کرده و بعد شرح نموده است و چون اطّلاع بر عُدّهي شيخ و اُصول محقّق نداشت تا فرق بين طريق قدما و متأخّران را بشناسد، بر شيخ و غير شيخ، در عمل به اخبار، زياد اعتراض کرد. ۳
شيخ حرّ عاملي بعد از آن‌ که طُرُق خودش را به مؤلّفان کتبي که از آنها روايت نقل مي‌کند، ذکر مي‌نمايد، مي‌گويد: اين طُرُق را ذکر کرديم نه به خاطر آن ‌که عمل به اين روايات، توقّف بر آن طُرُق داشته باشد؛ بلکه آن را از باب تبرّک و تيمّن و متّصل شدن سلسله سند به اصحاب عصمت، ذکر کرده‌ايم؛ زيرا آن کتُب متواترند و قرائن بر صحّت و ثبوت احاديث آنها وجود دارد. ۴

1.الفوائد المدنية، ص ۶۰، ۶۵ و ۱۷۶؛ لوامع صاحب‌قراني، ج ۱، ص ۱۰۱ ـ ۱۰۲؛ هداية الاُمّة، ج ۸، ص ۵۸۱؛ وسائل الشيعة، ج ۲۰، ص ۹۶؛ روضة المتّقين، ج ۱، ص ۲۸ ـ ۲۹؛ هداية الأبرار، ص ۸۷ و ۸۹.

2.الفوائد المدنية، ص ۵۳.

3.هداية الأبرار، ص ۱۰۲ و ۱۰۴.

4.وسائل الشيعة، ج ۲۰، ص ۴۹ (الفائدة الخامسة).


اخباريگري (تاريخ و عقايد)
502

نگاه اخباريان و علم درايه و رجال

قبل از آن که انظار اخباريان و محقّقان در رابطه با علم درايه و رجال بيان شود، سزاوار است كه «علم درايه» تعريف شود:
شهيد ثاني در تعريف علم درايه مي‌گويد: درايه، آن علمي است که در آن، از متن حديث و طُرُق و اسناد آن از صحيح و سقيم و از شرايط قبول و ردّ آن، بحث مي‌شود. ۱
شيخ بهايي گفته: در علم درايه، علاوه بر بحث متن و سند حديث، از کيفيت تحمّل و آداب نقل حديث هم بحث مي‌شود، ۲ يعني در علم درايه بحث از سلسله راوياني مي‌شود که در طريق حديث واقع شده‌اند و آن حديث را از يکديگر نقل کرده‌اند تا به معصوم رسيده است، و اين كه آيا سند، متّصل است يا منقطع، و نيز از خصوصيات كه: ‌آيا عادل اند يا موثّق، مدح دارند يا ذم و يا نه مدح دارند و نه ذم. متن حديث و الفاظي که به کار برده شده، آيا ظهور در آن معنا دارند يا نصّ و صريح در آن معنا هستند و يا مجمل اند.
بايد توجّه داشت که شرح متن، در فقه الحديث بحث مي‌شود، مانند شروح کتب اربعه از قبيل مرآة العقول در شرح الکافي، روضة المتّقين و لوامع صاحب‌قراني در شرح كتاب من لا يحضره الفقيه، کشف الاسرار و استقصاء الاعتبار در شرح الاستبصار، ملاذ الاخيار در شرح تهذيب الاحکام و... . همچنين تفصيل بررسي حال تک تک راوياني که در سند حديث ذکر شده‌اند، در علم رجال بحث مي‌شود، و بحث از طُرُق حديث که مجموع راويان حديث را مي‌گويند و بحث اين كه رجال سند اگر عادل باشند، خبر صحيح است و... ، در علم درايه انجام مي‌گيرد . ۳
چنان كه از مباحث گذشته دانسته شد، نظر مشهور از اخباريان در باره کتاب‌هاي روايي شيعه به ‌ويژه کتاب‌هاي الکافي، الفقيه، التهذيب و الاستبصار اين است: تمام رواياتي که در اين کتب اربعه و کتاب‌هاي شيخ صدوق و غير صدوق از بزرگان

1.الدراية في علم مصطلح الحديث، ص ۵.

2.نهاية الدراية، ص ۷۹.

3.مقباس الهداية في علم الدراية، عبد الله مامقامي، ج ۱، ص ۴۲.

  • نام منبع :
    اخباريگري (تاريخ و عقايد)
    سایر پدیدآورندگان :
    ابراهیم بهشتی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 11961
صفحه از 555
پرینت  ارسال به