477
اخباريگري (تاريخ و عقايد)

۱۶. آن روايتي که دلالت آن به منطوق است، بر روايتي که دلالتش به مفهوم است، مقدّم مي‌شود. ۱
و غير اينها از مرجّحات غير منصوص.

نزاع اخباريان با مجتهدان در مرجّحات غير منصوصه

حال بعد از آن که مرجّحات منصوصه و برخي از مرجّحات غير منصوصه دانسته شد، آيا تعدّي از مرجّحات منصوصه به غير منصوصه جايز است؟ و آيا هر چه باعث مزيت يکي از دو خبر بر ديگري شود که در نصوص علاجيه نيست، باعث ترجيح آن خبر مي‌شود؟
اخباريان، عقيده دارند كه تمسّک به مرجّحات غير منصوصه جايز نيست و آنها باعث رجحان يکي از دو خبر بر ديگري نمي‌شود؛ ۲ ولي در قبال مشهور از مجتهدان، تمسّک به مرجّحات غير منصوصه را جايز مي‌دانند ۳ و البته هر يک از دو دسته، استدلالاتي بر گفته خود دارند:

استدلال اخباريان

محمّدامين استرآبادي مي‌گويد: اين ترجيحات غير منصوص، استحساني و ظنّي اند و به سبب ادلّه‌اي باطل اند:
دليل اوّل: براي تمسّک به آنها نه دليل نقلي و نه دليل عقلي قطعي بر آن دلالت دارد.
دليل دوم: اخبار زيادي ۴ از ائمّه عليهم السلام وارد شده که به حدّ تواتر مي‌رسند كه: «هر چيزي را که نمي‌دانيد، از آنان (اهل ذكر) بپرسيد». از سوي‌ ديگر، احكام در آن گونه

1.تهذيب الوصول، ص ۲۷۹؛ قوانين الاُصول، ج ۲، ص ۲۸۴.

2.هداية الأبرار، شيخ حسين کرکي، ص ۱۶۸؛ الحدائق الناضرة، ج ۱، ص ۹۰؛ الوافية، ص ۳۲۴.

3.مفاتيح الاُصول، ص ۶۸۸؛ فرائد الاُصول، ج ۴، ص ۷۵.

4.قسمتي از اين روايات را شيخ حرّ عاملي در وسائل الشيعة (ج ۱۸، ص ۴۱، صفات القاضي، باب ۷)، ذکر کرده است.


اخباريگري (تاريخ و عقايد)
476

۸ . هر گاه يک خبر متعارض مشافهه باشد و ديگري مکاتبه، مشافهه مقدّم بر مکاتبه است؛ زيرا در مکاتبه احتمال خللي است که در مشافهه نيست.
۹. فصاحت و افصحيت (زيادتريِ فصاحتِ) کلام. اگر فصاحت، به حدّي برسد که بعيد به نظر برسد غير معصوم چنين سخن بگويد مانند خطبه‌هاي نهج البلاغه و صحيفه سجاديّه و امثال اينها، اين از قوي‌ترين مرجّحات است. چنانچه دو روايت، اختلاف سندي و يا متني داشته باشند، اين فصاحت يا افصحيت، از مرجّحات است. ۱
۱۰. چنانچه دلالت يکي از دو خبر به واسطه سوگند و غير آن، مؤکّد شده، در اين صورت، خبر مؤكّد، بر روايت ديگر رجحان دارد. ۲
۱۱. عامّ غير مخصّص و مطلق غير مقيَّد بر عامّ مخصّص و اطلاق مقيّد، رجحان دارد. ۳
۱۲. چنانچه به يکي از آن دو روايت، افرادي عمل کرده باشند که خبر واحد را حجّت نمي‌دانند (مانند: سيّد مرتضي و ابن ادريس)، معلوم مي‌شود كه آن روايت در نزد آنان قطعي بوده است و آن رجحان دارد.
۱۳. چنانچه يکي از دو حديث، موافق با حکم عقل باشد، بر ديگري رجحان دارد. ۴
۱۴. آن روايتي که راوي آن، فقيه است، بر روايتي که راوي آن، غير فقيه است، مقدّم مي‌شود.
۱۵. آن خبري که علّت حكم در آن ذکر شده، بر روايتي که علّت حكم را بيان نكرده، مقدّم است. ۵

1.تهذيب الوصول، ص ۲۷۹؛ الوافية، ص ۳۲۳؛ الفوائد، ص ۲۱۳.

2.مبادي الوصول، ص ۲۷۹؛ الوافية، ص ۳۲۳.

3.تهذيب الوصول، ص ۲۷۹؛ الفوائد الحائرية، ص ۲۲۴.

4.الفوائد الحائرية، ص ۲۲۹ و ۲۳۲.

5.مبادي الوصول، ص ۲۳۵ و ۲۳۷؛ مفاتيح الاُصول، ص ۶۸۹ و ۶۹۸.

  • نام منبع :
    اخباريگري (تاريخ و عقايد)
    سایر پدیدآورندگان :
    ابراهیم بهشتی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 12001
صفحه از 555
پرینت  ارسال به