از تعبير «عندي»، چنين بر مي‌‌آيد که او با اجتهاد خود بدين نتيجه رسيده است. ۱
۴. هشام بن حَکَم
وي از اصحاب امام صادق و از خواصّ موسي بن جعفر عليهما السلام شمرده مي‌‌شد و چون متکلّمي زبردست بود، در اصول دين و غير آن، با مخالفان بحث ميکرد. به استناد کتاب الألفاظ، او را نويسنده اوّلين کتاب در مسائل علم اصول فقه، دانسته‌اند. ۲ گرچه شهرت هشام در مباحث اعتقادي و به‌ويژه امامت است، از شيخ مفيد نقل شده که او اهل فتوا و از اعلام و رؤساي شيعه بوده که حلال و حرام را از آنان فرا مي‌‌گرفتند. ۳
۵. يونس بن عبد الرّحمان
يونس بن عبد الرّحمان (م ۲۰۸ ق)، يکي از فقيهان و متکلّمان عصر حضور و از اصحاب امام کاظم، امام رضا و جواد الائمّه عليهم السلام بوده است. رجاليان شيعه، وي را به برتريِ علمي ۴و وثاقت، ستوده‌اند، چندين اثر وي را نام برده‌اند و مدح او را از زبان برخي امامان نيز نقل کرده‌اند. ۵ يونس نه فقط در مباحث کلامي از عقل خويش بهره مي‌‌برد و گاه، به خطايي بزرگ چون پذيرش جسم براي خداوند دچار مي‌‌شد؛ ۶ بلکه
1.المقالات والرسالات، کنگره شيخ مفيد، ج ۲۳، ص ۳۵.
2.الکافي، ج ۱، ص ۱۶۹، ح ۳، إختيار معرفة الرجال، ص ۲۷۱ ـ ۲۷۷؛ شرح المواقف، ج ۸، ص ۳۸۳؛ تأسيس الشيعة، ص ۳۱۰.
3.معجم رجال الحديث، ج ۱۹، ص ۲۷۳.
4.فضل بن شاذان در باره وي گفته است: «بعد از سلمان فارسي، در ميان مردم کسي فقيه‌تر و داناتر از يونس بن عبد الرحمان نبود» ( إختيار معرفة الرجال، ص ۴۸۴، ش ۹۱۴).
5.ر.ک: رجال النجاشي، ص ۴۴۶، ش ۱۲۰۸؛ إختيار معرفة الرجال، ص ۴۸۴، ش ۹۱۵ و ص ۴۸۹، ش ۹۳۱؛ رجال الطوسي، ص ۳۴۶، ش ۵۱۶۷؛ و ص ۳۶۸، ش ۵۴۷۸؛ الفهرست، طوسي، ص ۲۶۶، ش ۸۱۳؛ معجم رجال الحديث، ج ۲۰، ص ۲۰۱؛ الکني و الألقاب، ج ۱، ص ۳۸؛ معجم الرجال، ج ۲۰، ص ۲۰۳؛ تأسيس الشيعة، شهيد صدر، ص ۳۱۱.
6.نمونه ديگر، اعتقاد وي به اين که هنوز بهشت خلق نشده است ( إختيار معرفة الرجال، ص ۴۸۰ به بعد).
