داشته است. ۱ با اين همه، روايات بسياري گوياي اعتبار وي نزد ائمه و اصحاب است. ۲اجتهاد او مورد تأييد بوده است؛ چنان که وقتي مرد شامي به امام صادق عليه السلام گفت: «ميخواهم با شما در فقه مناظره کنم»، امام به زراره دستور داد که در اين زمينه با او مناظره کند. ۳ حتي عمر بن اُذَينه، يکي از اصحاب فاضل امام، سخن زراره را بدون استناد به حديث نيز ميپذيرفت. ۴
۲. محمّد بن مسلم
محمّد بن مسلم (م ۱۵۰ ق) از فقها و محدّثان و از بزرگان اصحاب صادقين عليهما السلام و از اصحاب اجماع بوده است. ۵ او فقيهي باتقوا بود و کتابي شامل چهارصد مسئله در ابواب حلال و حرام داشت ۶ و بنا به نقلي، قاضي کوفه، ابن ابي ليلا نيز به فتواي او
1.براي نمونه، بر اساس برداشت خود، امام صادق عليه السلام را مهدي موعود ميپنداشت واين را به صراحت و قاطعاه نيز گفته بود ( إختيار معرفة الرجال، ج ۱، ص ۳۷۴، ش ۲۵۸). همچنين، اين که با طولاني شدن غيبت، فتنههايي رخ خواهد داد که باعث خروج مردم از دين ميشود، به ديده وي عجيب و باورنکردني ميآمد (همان، ص ۳۷۵، ش ۲۶۰)؛ در حالي که اين مطلب را از احاديث شيعه ميدانست. از آن جا که وي در کوفه ميزيسته و در آغاز نيز با مکتب اهل بيت چندان آشنايي نداشته، گويا اين گونه نظريات وي، متأثّر از انديشههاي انحرافي آن روزگار بوده که بهويژه در کوفه، رواج بسيار داشته است.
2.بر پايه آنچه شيخ طوسي ( إختيار معرفة الرجال) آورده، او از محبوبترين افراد نزد امام صادق عليه السلام بود (ص ۱۳۵، ش ۲۱۵) و امام از وي رضايت داشت (ص ۱۴۱، ش ۲۲۲ و ص ۳۷۵، ش ۲۶۰) و از اصحاب سرّ امام باقر عليه السلام و از کساني شمرده ميشد که باعث دفع بلا از مردماند (ص ۱۳۷، ش ۲۲۰) و اگر افرادي چون او نبودند، احاديث امام از بين ميرفت (ص ۱۳۶، ش ۲۱۷).
3.إختيار معرفة الرجال، ص ۲۷۶، ش ۴۹۴.
4.الکافي، ج ۷، ص ۹۱، ح ۱، تهذيب الأحکام، ج ۹، ص ۲۸۰، ح ۱۰۱۳. او احکامي را بر زراره عرضه کرد و گفت: «بگو کدام يک حق است و کدام يک باطل و ديگر روايتش را نقل نکن و ساکت بمان». تعبير ««ولاتروه» نشان ميدهد که سخن زراره را از آن جهت معتبر ميدانسته که مطمئن بوده او به استناد روايات، اظهار نظر ميکند؛ ولي استدلالي که زراره در پاسخ آورده، به گونهاي است که گويا همه فروع و تفاصيل را عيناً از زبان امام نشنيده؛ بلکه برخي را با اجتهاد خويش گفته است.
5.إختيار معرفة الرجال، ص ۱۶۷، ش ۲۸۰ و ص ۲۳۸، ش ۴۳۱.
6.رجال النجاشي، ص ۳۲۳ ـ ۳۲۴، ش ۸۸۲.