اگر کاشف قطعي از قول معصوم نباشد، چنين اتفاقي، قطعاً در نزد علماي شيعه، حجّت نيست. ^۱ بر اين اساس، اجماعاتي هم که عالمان امامي ادّعا کرده‌اند، به معناي شهرت ^۲است، نه اجماع حقيقي، ^۳ و به گفته شهيد ثاني نبايد گول آنها را خورد. ^۴در روايات مورد استناد نيز همين توجيهات هست که يا براي رفع تعارض به کار مي‌آيد و يا براي کشف اعتبار خبر، نه به صورت منبعي با اعتبار مستقل. ^۵
محمّدامين استرآبادي، بر اساس مبنايي که در حجّيت قطع دارد، چنين اتفاقي را حتّي اگر به قطع بينجامد، حجّت نمي‌داند؛ زيرا بر اين باور است که تنها آن قطعي اعتبار دارد که از گفتار ائمّه عليهم السلام حاصل شود؛ خواه با واسطه و يا بدون واسطه. ^۶ اخبارياني که در حجّيت اجماع تشکيک مي‌‌کنند، در مواردي هم که ائمّه عليهم السلام به اجماع استدلال کرده‌اند، ^۷ احتمال مي‌‌دهند که از باب تقيّه و يا الزام خصم بوده باشد، که چون طرف مقابل، اجماع را قبول داشته، امام، او را به آن الزام کرده است، ^۸يا آنها را محدود به حوزه‌اي خاص همچون مباحث عقلي مي‌‌کنند. ^۹

شريعت رد نشده و احتمال ردّ آن فقط اجماعي بود که در تقليد از ميّت ادّعا شده بود؛ ليکن جمع زيادي از افرادي که تقليد از ميّت را جايز نمي‌دانستند، بقاي آن را جايز مي‌دانند ^۱و آن اجماع را در آن جا نپذيرفتند. بر فرض اين‌ که در آن جا اجماع باشد، اين اجماع، دليل لُبّي است و قدر متيقّن از آن، تقليد ابتدايي ميّت است و شامل بقاي بر تقليد نمي‌شود و بقيّه ادلّه هم انصراف به تقليد ابتدايي ميّت دارد. ^۲
دليل ديگري که براي بقاي تقليد از ميّت استدلال شده، اصل «استصحاب» است. فتواي ميّت، پيش از فوت او حجّيت داشت و بعد از آن که از دنيا رفت، حجّيت فتواي او را استصحاب مي‌کنيم. اين استصحاب، بنا بر مسلک مشهور ـ که استصحاب را در شبهات حکميه جاري مي‌دانند ـ تمام است، ^۳ و ما، بقاي رأي مجتهد را استصحاب مي‌کنيم تا بگوييم ديگر موضوع و رأي مجتهد، باقي نمانده است. ^۴

اجماع

بر اساس ديدگاه غالب ميان اهل سنّت، اتّفاق مجتهدان از اين امّت، در عصري از اعصار، بر امر ديني را اجماع مي‌گويند ^۵ و اگر يکي از آنان مخالفت کند، اجماع محقّق نمي‌شود؛ ^۶ولي اجماعي که در ميان اماميه مطرح شده، عبارت است از: اتّفاق جماعتي که اتّفاقشان، قول و رأي معصوم عليه السلام را کشف کند. ^۷پس خود اتّفاق، از آن جهت که اتفاق است، حجّيت ندارد؛ بلکه مکشوف آن (قول معصوم)، حجّيت دارد. ^۸