305
اخباريگري (تاريخ و عقايد)

چهار دسته تقسيم کرده و آن گاه، برخي را از حيث سند و برخي را از حيث دلالت، رد کرده است. ۱به هر حال، گويا به استناد همين روايات است که شريف فتوني، قول تحريف به نقصان را از ضروريات مذهب تشيّع و از بزرگ‌ترين مفاسد غصب خلافت، شمرده‌ است. ۲
کوتاهْ سخن اين‌ که: تحريف قرآن، مستند به اخبار شده، و پذيرفتنش نيز مبتني بر خوش‌بيني به اخبار است و گويا به همين علّت، آن را به اخباريان نسبت داده‌اند و گر نه، رد يا قبول اين نظر، اختصاصي به اخباري يا اصولي ندارد.
در پايان، مناسب است توجّه خوانندگان گرامي را بدين نکته جلب کنيم که به دليل سوء استفاده‌هايي كه خاورشناسان از نظريه تنقيص كرده‌اند، پرداختن به دلايل ردّ آن و دفاع از سلامت قرآن، در سده اخير، بسيار اهمّيت يافته است. از سوي ديگر، برخي از افراد متعصّبي كه در پي آتش‌افروزي ميان پيروان مذاهب اسلامي هستند، شيعه را به عقيده تحريف متهم كرده‌اند و اين را بهانه‌اي براي گم‌راه خواندن شيعيان قرار داده‌اند. از اين رو، بسياري از پژوهشگران معاصر، با تحقيقاتي شايسته و تمام، به شبهه تحريف قرآن پاسخ داده‌اند و ريشه خطا را در اين قول، بر نمايانده‌اند. براي نمونه، مي‌توان از اين آثار نام برد: القرآن الکريم و روايات المدرستين، اثر مرحوم علّامه سيّد مرتضي عسکري؛ سلامة القرآن من التحريف، فتح الله محمّدي (نجّارزادگان)؛ البيان في تفسير القرآن، آية الله العظمي خويي؛ تفسير نمونه، زير نظر آية الله مكارم شيرازي (جلد يازدهم)؛ صيانة القرآن من التحريف، مرحوم محمّدهادي معرفت؛ حقائق هامّة حول القرآن الکريم، سيّد جعفر مرتضي عاملي؛ أُکذوبة تحريف القرآن، رسول جعفريان. البته مرحوم آية الله معرفت در کتاب التمهيد نيز به اين موضوع توجه داشته و مطالب ارزشمندي در لا به لاي بحث، آورده ‌است.

1.مرآة الأنوار، ص ۴۹.

2.البيان في تفسير القرآن، ص ۲۲۶ ـ ۲۳۳.


اخباريگري (تاريخ و عقايد)
304

اصوليان محقّقي، مانند: ملاّ محمّدمهدي نراقي و فرزندش ملاّ احمد ۱و حتّي آخوند خراساني ۲ نيز اگر نگوييم قائل، متمايل به تنقيص بوده‌اند. پس نمي‌توان ديدگاه افراد را در اين باره، مبتني بر گرايش اخباري يا اصولي آنان دانست. از اين رو، پرداختن به اين بحث، بهره چنداني در شناخت اخباريگري ندارد. با اين حال، شايد علّت اين كه غالباً اين ديدگاه را به اخباريان نسبت داده‌اند، اين دو نکته باشد:
۱. نمي‌توان انکار کرد ‌که در ميان کساني که تنقيص را پذيرفته‌اند، اکثريت با اخبارگرايان است، اعم از اصحاب حديث در سده‌هاي نخست‌ و اخباريان متأخّر. به علاوه، بسياري از اخباريان متأخّر نيز تحريف تنقيصي را پذيرفته‌اند. در ميان اهل سنّت نيز همين نسبت در ميان گروه‌هايي چون اصحاب حديث و حشويه، وجود دارد.
۲. تنها دليلي که براي اثبات تنقيص قرآن بدان استدلال شده، روايات است. برخي، اين روايات را مستفيض ۳و برخي ديگر به حدّ تواتر مي‌دانند. ۴بعضي، شمار اين اخبار را ۲۵۰ حديث ۵و عدّه‌اي، دو هزار حديث دانسته‌اند؛ ۶ گرچه به گفته آية الله خويي رحمه الله عليه، مفاد روايات تحريف، يکسان نيست. وي اين روايات را به

1.مناهج الأحکام و الاُصول، ص ۱۵۵ ـ ۱۵۶.

2.کفاية الاُصول، ج ۳، ص ۲۱۴. عبارت وي چنين است: «ودعوي العلم الإجمالي بوقوع التحريف فيه بنحوٍ إمّا بإسقاط أو تصحيف، وإن کانت غير بعيدةٍ ـ کما يشهد به بعض الأخبار و يساعده الإعتبار ـ إلا أنه لايمنع عن حجّية ظواهره».

3.شيخ مفيد در: أوائل المقالات (سلسلة مؤلَّفات الشيخ المفيد، ج ۴)، ص ۸۰.

4.از جمله: محمّدتقي مجلسي، سيّد نعمة الله جزايري و ابو الحسن شريف فتوني (روضة المتّقين، ج ۱۰، ص ۱۹ ـ ۲۰؛ منبع الحياة، ص ۶۶؛ الأنوار النعمانية، ج ۲، ص ۳۵۷؛ مرآة الأنوار، ص ۳۶ و ۵۰).

5.الذريعة، ج ۱۸، ص ۲۷، ش ۵۱۲ (به نقل از محمّد بن سليمان بن زوير سليماني، از شاگردان شريف فتوني).

6.آراء حول القرآن، ص ۶۷؛ الميزان، ج ۱۲، ص ۱۰۹.

  • نام منبع :
    اخباريگري (تاريخ و عقايد)
    سایر پدیدآورندگان :
    ابراهیم بهشتی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 12476
صفحه از 555
پرینت  ارسال به