ممکن است اين روايت را حمل بر اعمّ از اصول و فروع کنيم. پس در جايي که ممکن است، تحصيل يقين و در غير آن، تحصيل ظنّ معتبر ميکنيم. ۱
البته لزوم يقين و عدم کفايت ظن حتّي در فروع، نظري است که از مشخّصههاي اخباريان و حتّي ملاک اخباريگري شمرده شده است؛ ۲ولي بر پايه آنچه گذشت، ميبينيد که کفايت ظن در اصول اعتقادات، موافقاني در ميان هر دو گروه دارد و نميتوان آن را منتسب به يکي از دو گروه کرد.
دلايل حجّيت روايات در عقايد
از مجموع اين کلمات، استفاده ميشود که اخباريان عقيده دارند که در اصول دين نيز مانند فروع دين، دليل معتبر، منحصر در اخبار معصومان عليهم السلام است. دلايل آنان، همان دلايل کلّياي است که رجوع به اهل بيت عليهم السلام را لازم ميکند و اخباريان در مباحث ديگر نيز بدانها تمسّک جستهاند. مهمترين دلايلي که در اين جا ميتوان نام برد، عبارتاند از:
۱. حديث ثقلين ۳ که متواتر بين شيعه و اهل سنّت است. بر پايه آن، پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرموده است که کتاب خدا و عترت و اهل بيت او، تا روز قيامت، از هم جدا نميشوند، و ضمانت کرده است که اگر به آن دو، تمسّک بجوييم، هرگز گمراه نميشويم. هر گاه ما به کلام اهل بيت تمسّک کنيم، به مجموع دو ثقل عمل کردهايم؛ چرا که آنان ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، مطلق و مقيّد، عام و خاص، و آنچه را به ظاهرش باقي است، ميشناسند و چون ديگران چنين شناختي ندارند، براي يافتن مراد خداوند، راهي جز از ناحيه اهل بيت وجود ندارد. ۴
۲. بر اساس اخبار فراواني که در دست داريم، مراد خداوند از «أهل الذکر» ۵و
1.مرآة العقول، ج ۱، ص ۱۰۰.
2.ميراث اسلامي ايران، ج ۴، ص ۳۸۵.
3.وسائل الشيعة، ج ۱۸، ص ۱۹ (صفات القاضي، باب ۵)، ح ۹.
4.الفوائد المدنية، ص ۱۲۸؛ الفوائد الطوسية، ص ۴۱۲.
5.(فَسْئلُواْ أَهْلَ الذِّکرِ إِن کنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ) (سوره نحل، آيه ۴۳، سوره انبيا، آيه ۷).