فصل چهارم : نگاه اخباريان به سنن نبوي

شکّي نيست که اگر روايات نبوي از طريق اهل بيت و با سند معتبر به ما رسيده باشد، همانند ديگر روايات ائمه اطهار به آنها عمل مي‌کنيم؛ اما در باره آن دسته از روايات نبوي که از غير طريق اهل بيت به ما رسيده، بسياري از اخباريان اختلاف کرده‌اند و حجّيتش را نمي‌پذيرند؛ هرچند با سند معتبر باشد. به اعتقاد آنان، اين دسته از روايات نبوي همانند ظواهر قرآن است که بدون مراجعه به اهل بيت و بي آن که بياني از ناحيه آنان در تأييدش برسد، در احکام نظري حجّيت ندارد و استدلال به آن در احکام شرعي جايز نيست. بر اين اساس، محمّد امين استرآبادي، مي‌گويد:
از ضروريات مذهب است که پيامبر صلي الله عليه و آله هر چه آورده، در نزد اهل بيت به وديعه گذاشته و به مردم امر کرده که به آنان مراجعه کنند و از آنان بپرسند. روايات نبوي نيز يا بايد از طريق اهل بيت به ما رسيده باشد و يا در تأييدي از سوي ائمه عليهم السلام براي آن رسيده باشد تا حجّيت داشته باشد، و گر نه، بايد در استدلال به روايات نبوي در احکام نظري، توقّف و احتياط کرد. ^۱

دلايل اخباريان بر عدم حجّيت روايات نبوي

اخباريان براي عدم حجّيت روايات نبوي بدون مراجعه به اهل بيت عليهم السلام، دلايلي اقامه کرده‌اند که در کل، همانند دلايلي است که در باره ظواهر قرآن گذشت. محمّد امين

۶. رواياتي که کيفيت استدلال به آيات را مي‌‌آموزند و در مواردي هم که حکمي با تأمّل و دقّت، از آيه‌اي استفاده مي‌شود، ^۱ براي يافتن آن حکم، به ظواهر قرآن ارجاع مي‌دهند. حتي در برخي از روايات، ^۲ امام فردي را به دليل نيافتن حکمي از قرآن، سرزنش کرده است. ^۳
۷. احاديث فراواني در سيره ائمّه عليهم السلام که در احتجاجاتشان بر مخالفين يا دوستانشان، به آيات قرآن استدلال مي‌کردند، و اين در صورتي درست است که طرف مقابل بتواند قرآن را بفهمد. ^۴مانند احتجاج حضرت زهرا عليها السلام با آيه شريف (وَ وَرِثَ سُلَيمَانُ دَاوُودَ)^۵بر ابو بکر، براي اثبات ارث خويش؛ ^۶و استدلال امام صادق عليه السلام به آيه شريف (فَإِن طَلَّقَهَا فَلاَ جُنَاحَ عَلَيهِمَآ أَن يتَرَاجَعَآ)،^۷ بر اين که عقد موقّت، کفايت از محلّل نمي‌کند . ^۸در رواياتي که در ابواب فقه متفرّق است، ائمه عليهم السلام به قرآن استدلال کرده‌اند. ^۹