169
اخباريگري (تاريخ و عقايد)

سنّ چهل سالگي هشتاد کتاب و رساله داشته است. ۱به برخي از آثار او اشاره مي‌کنيم:
۱. صحيفة الصفا، کتاب معروف او که در دو مجلّد تنظيم شده است: در جلد اوّل، بحث مقدّماتي رجالي و مطالب مهمّ ديگري از علم حديث و درايه را ذکر کرده، و در جلد دوم احوال رجال را به ترتيب حروف هجا از جمله شرح حال خود و تأليفاتش را نوشته است. ۲
۲. منية المرتاد في ذکر نفاة الاجتهاد، کتاب بزرگي که از اصحاب ائمه تا زمان خود، هر کسي را که منکر اجتهاد بوده و ردّي بر آن نوشته، ياد کرده است.
۳. شمس الحقيقة، در تعاليم و معارف اخباريه است. ۳
۴. البرهان في التکليف والبيان، يا برهانية، در بيان تکليف و شرايط و اسباب آن و تشييد مسلک اخباري و ردّ و توهين به مجتهدان است. ۴
۵. حرز الحواس عن وسوسة الخنّاس، که در پايان آن، ۳۹ فرق بين اخباريان و اصوليان ذکر کرده است. ۵
۶. الطهر الفاصل بين الحق والباطل، وي در اين کتاب ۸۶ فرق بين اخباري و اصولي مي‌گذارد. ۶
۷. الدمدمة الکبري في الردّ علي الزنادقة الصغري، کتاب ديگري در ردّ اصوليان است. ۷
۸ . قبسة العجول، ميرزا محمّد اين کتاب را در ردّ علم اصول نگارش کرده، ميرزاي قمي رساله‌اي به نام عين العين در ردّ آن نوشته، و بعد ميرزا محمّد کتاب انسان العين را در ردّ عين العين به تأليف در آورده و براي آن سه عنوان قرار داده

1.روضات الجنات، ج ۷، ص ۱۲۷؛ طرائق الحقائق، ج ۱، ص ۱۸۳.

2.مکارم الآثار، ج ۳، ص ۹۳۸.

3.الذريعة، ج ۱۴، ص ۲۲۱، ش ۲۲۸۵.

4.ريحانة الأدب، ج ۱، ص ۸۶؛ الذريعة، ج ۳، ص ۹۲، ش ۲۹۱.

5.الذريعة، ج ۶، ص ۳۹۳، ش ۲۴۴۱.

6.همان، ج ۱۵، ص ۱۹۳، ش ۱۲۹۵؛ دائرة المعارف الإسلامية الشيعية، ج ۲، ص ۲۲۴.

7.الذريعة، ج ۸، ص ۲۶۳، ش ۱۱۱۲؛ مکارم الآثار، ج ۳، ص ۹۳۷.


اخباريگري (تاريخ و عقايد)
168

محمّد مجاهد و سيد عبد الله شبّر و شيخ اسد الله کاظميني و غير اينها نيز حضور داشتند، حکم قتل ميزرا محمّد اخباري صادر و امضا شد و آن را براي مردم خواندند.
از طرف ديگر، ميان دو نفر از بزرگان دولت عثماني به نام اسعد پاشا و داوود پاشا بر سر حکومت بغداد نزاع بود و اسعد پاشا با ميرزا محمّد رفت و آمد داشت. از اين رو، داوود پاشا با شنيدن حکم اعدام ميزرا محمّد، براي ضربه زدن بر رقيب خود اسعد پاشا، عوام را چنان شورانيد که در ۲۸ ربيع الاول سال ۱۲۳۲ ق، به خانه او ريختند و ميرزا محمّد را همراه با فرزندش احمد و يکي از شاگردانش، به قتل رساندند و اموالش را غارت کردند. سپس ريسماني بر پايش بسته، در کوچه و بازار کشيدند و نزديک غروب در بيرون دروازه کاظمين دفن کردند. ۱

حيات علمي ميزرا محمّد اخباري

برخي از استادان ميزرا محمّد اخباري معروف به محدّث نيشابوري، عبارت‌اند از: آقا محمّد باقر بن محمّدعلي؛ شيخ موسي بن علي بحراني (م حدود ۱۲۰۸ ق)؛ ميرزا محمّدمهدي شهرستاني (م ۱۲۱۶ ق)؛ ۲محمّدعلي فرزند محمّد باقر وحيد بهبهاني (۱۱۴ ـ ۱۲۱۶ ق). ۳
برخي از کساني هم که از کرسي درس ميزرا محمّد اخباري بهره بردند، عبارت‌اند از: فتحعلي خان شيرازي سبط کريم خان؛ ملا محمّد باقر دشتي لاري؛ ملا عبد الحسين و محمّدابراهيم بن محمّدعلي طبسي و ملا عبد الصاحب دواني. ۴
غالب تأليفات ميرزا محمّد، در فقه، کلام و در دفاع از تعاليم اخباريه و مخالفت با تعاليم مجتهدان است. ۵وي چنانچه در کتاب رجالش صحيفة الصفا بيان کرده، در

1.مکارم الآثار، ج ۳، ص ۹۲۴ ـ ۹۳۲؛ قصص العلماء، ص ۱۷۸ ـ ۱۸۰؛ دايرة المعارف بزرگ اسلامي، ج ۷، ص ۱۵۸؛ دايرة المعارف تشيّع، ج ۲، ص ۶ ـ ۷؛ ادوار اجتهاد، ص ۳۴۵؛ روضات الجنات، ج ۲، ص ۲۰۲، ش ۱۷۴.

2.روضات الجنات، ج ۷، ص ۱۳۸، ش ۶۳۱.

3.موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۳، ص ۶۱۵.

4.مکارم الآثار، ج ۳، ص ۹۳۶ ـ ۲۴۲؛ الذريعة، ج ۸، ص ۲۷۶ و ج ۱۵، ص ۱۲۹ و ج ۱۶، ص ۳۳۶ و ۳۴۴ و ج ۱۸، ص ۳۷۰؛ دايرة المعارف بزرگ اسلامي، ج ۷، ص ۱۵۸.

5.دايرة المعارف بزرگ اسلامي، ج ۷، ص ۱۵۸.

  • نام منبع :
    اخباريگري (تاريخ و عقايد)
    سایر پدیدآورندگان :
    ابراهیم بهشتی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 12021
صفحه از 555
پرینت  ارسال به