توجه به اين نکته، راه‌گشاست که در آن زمان، بازار بگو مگو ميان اخباريان و اصوليان داغ بود و به دليل اصرار و تأکيد فراوان اخباريان بر نهي از دخانيات، استفاده از آن به نمادي براي مخالفت با اين اخباريان تبديل شده بود. از اين رو، علامه مجلسي که خود زعامت حوزه اصفهان و رياست عام در امور مذهبي داشت، با استفاده از موقعيت خويش مي‌کوشيد تا عملاً با افراط در اخباريگري بستيزد؛ هرچند خود او نيز اخبارگرا بود و مرام فکري‌اش فاصله دوري با اخباريگري نداشت.
۳. در بحث مفاهيم، بر خلاف اخباريان که هيچ مفهومي را حجّت نمي‌دانند، ^۱مجلسي همچون اصوليان، آنها را حجّت مي‌داند. ^۲
۴. بر خلاف اخباريان که مي‌گويند: اگر علم به حرمت و يا وجوب چيزي نداشته باشيم، نمي‌توانيم فتوا دهيم و بايد توقّف کنيم، ^۳به اعتقاد مجلسي، چه در اصول و چه در فروع، اگر نتوانيم علم پيدا کنيم، ظنّ شرعي کافي است. ^۴
۵. علماي اخباري، اجماع را از مخترعات عامّه مي‌دانند؛ ^۵ولي مجلسي همانند اصوليان، آن را حجّت مي‌داند؛ هرچند مي‌گويد: «وقوع آن نادر، بلکه محال است». ^۶
۶. در باره اجتهاد نيز بر خلاف اخباريان ـ که معتقدند اجتهاد حرام است و اگر مفتي بدون علم فتوا دهد، هر گاه موافق با واقع باشد، اجري ندارد و اگر مخالف باشد، گنهکار است ^۷ـ ، مجلسي عقيده دارد که مفتي در صورت خطا، معذوري است، و اگر به واقع برسد، دو اجر دارد: يکي اجر و پاداش اجتهاد و تلاشش، و

چنين ديدگاه‌هايي، نشانه تمايل وي به اخباريگري است. افزون بر آنچه گذشت، قرائن ديگري نيز به اين برداشت دامن مي‌‌زند. مانند اين که پدرش محمّدتقي مجلسي، بسياري از استادان برجسته‌اش و اغلب شاگردان او، بي گمان، اخباري بوده‌اند و اغلب آثار خود او نيز روايي است.
پس چنان که بسياري ديگر نيز پنداشته‌اند، بايد او را اخباري بشماريم؛ ولي از سوي ديگر، بسياري از مباني اخباريگري را که گويي شعار اخباريان گشته بود، قبول ندارد. براي نمونه:
۱. بر خلاف اکثر اخباريان که ظواهر آيات قرآن را بدون روايتي مطابق آن‌ها، حجّت نمي‌دانند و در آن توقّف کرده‌اند، ^۱مرحوم مجلسي تصريح کرده که ظواهر آيات را حجّت مي‌داند؛ چنان که در بحار الأنوار نيز در آغاز هر باب، نخست آيات آن موضوع را با قطع نظر از روايات بررسي مي‌کند و بعد به سراغ روايات مي‌رود. ^۲
۲. در شبهات تحريميه نيز بر خلاف اخباريان، قائل به اصل برائت بود و بر همين اساس، مصرف توتون را حرام نمي‌دانست و خود نيز مصرف مي‌کرد و حتي نقل شده است که روي منبر هم قليان مي‌کشيد. ^۳شايان توجه است که اين کار علامه مجلسي، تلاشي اجتماعي براي جلوگيري از تندروي‌هاي اخباريانِ افراطي بوده است. طرفه اين که مجلسي به گواهي معاصرانش، نسبت به امر به معروف و نهي از منکر، اهتمام مي‌ورزيد. ^۴البته بسيار بعيد است که چنين رفتاري را تنها براي تبيين يک حکم فرعي آن هم در مباحات، بدانيم. پس گويا هدف علامه مجلسي، مخالفت با مباني و باورهاي افراطيِ اخباريان بوده است که به اعتقاد او، احکامي چون حرمت توتون نيز از آن مباني بر مي‌‌خيزد.