گواهي روشن بر اعتدال علامه مجلسي، مطلبي است که محمّد معصوم شيرازي از وي نقل مي‌کند که گفته است:
مسلک حقير در اين باب، وسط است. افراط و تفريط، در جميع امور، مذموم است و بنده مسلک جماعتي را که گمان‌هاي بد به فقهاي اماميه مي‌برند و ايشان را به قلّت تديّن متّهم مي‌دانند، خطا مي‌دانم. و ايشان اکابر دين بوده‌اند، مساعي ايشان را مشکور و زلاّت ايشان را مغفور مي‌دانم. و همچنين، مسلک گروهي که ايشان را پيشوا قرار مي‌دهند و مخالفت ايشان در هيچ امر جايز نمي‌دانند و مقلّد ايشان مي‌شوند، درست نمي‌دانم... ^۱
آشنايي با رويکردها و نظريات علمي مجلسي، اين نکته را روشن خواهد ساخت. او در باره تلاش خود جهت فراگيري علم، چنين مي‌گويد:
من در آغاز جواني، بر فراگيريِ همه علوم حريص بودم و از هر چشمه‌اي، جرعه گوارايي نوشيدم و بعد يقين کردم علمي به درد معادم مي‌خورَد که از منبع وحي و از خانداني که جبرئيل [ عليه السلام]بر آن نازل شده، گرفته شود. از اين رو، تفحّص از اخبار ائمّه اطهار عليهم السلام را اختيار کردم. ^۲
علامه مجلسي در باره جايگاه عقل در مسائل ديني مي‌گويد:
ائمّه عليهم السلام باب عقل را بعد از معرفت امام، مسدود کرده‌اند و امر کرده‌اند که در تمام امور، از ايشان تبعيت کنند و از تکيه کردن بر عقول ناقصه، در هر بابي نهي کرده‌اند. ^۳
به اعتقاد او، مردم حتي در اصول عقايد نيز نمي‌توانند از ادلّه عقلي استفاده کنند، ^۴مگر اين که آن ادلّه، از کتاب و سنّت استفاده شده باشد؛ زيرا تنها تعقّلي معتبر است که موافق با قانون شريعت باشد. ^۵

کوچک است که از همه کتاب‌هايش، با يک اسم، نام برده مي‌شود. مجلسي التزام به صحّت روايات بحار نداشته و هدفش فقط گردآوري سخنان اهل بيت عليهم السلام براي مصونيت از نابودي آن‌ها بوده است. وي با زحمت فراواني به جستجوي اصول معتبر و ديگر کتاب‌هاي کهن پرداخت. ^۱
۲. مرآة العقول في شرح اخبار الرسول، که آن را بهترين شرح الکافي کليني دانسته‌اند و اندکي از آن را دامادش محمّدصالح خاتون آبادي، پس از مرگ او نوشته است.
۳. ملاذ الأخيار في شرح تهذيب الأخبار، شرح تهذيب الأحکام شيخ طوسي.
۴. حقّ اليقين، آخرين کتابي است که نوشته و مشتمل است بر اصول پنج‌‌گانه شيعه به‌ويژه امامت. اين کتاب، به زبان فارسي نگارش يافته است.
برخي از ديگر اثاري که به فارسي نوشته، عبارت‌اند از: حلية المتقين، رساله‌اي در رجعت، و رساله‌اي در بهشت و جهنّم، و رساله‌اي در فرق بين صفات ذاتيه و عقليه، و رساله‌اي در بداء، و رساله‌اي در جبر و تفويض . ^۲

بررسي رويکرد علامه مجلسي

مسلک و رويکرد علميِ علّامه مجلسي و نسبتش با اخباريگري، محلّ بحث و اختلاف است. به قول برخي، مشرب معتدل اخباريگري دارد؛ ^۳و برخي نيز معتقدند که مجلسي، نه اخباريِ صرف است و نه مجتهد خالص؛ بلکه خود، مسلکي جداگانه دارد، ^۴که از ديد شاگردش شيخ يوسف بحراني، «حدّ وسط بين قول اخباريان و مجتهدان» ^۵است.