۲. رسالة الجمعة، در وجوب عيني نماز جمعه، که در آن براي ردّ کردن ملا حسن علي شوشتري (م ۱۰۷۵ ق)، به اثبات حقّانيت اخباريگري پرداخته، سپس نگرش اصولي و اجتهادي را مورد انتقاد قرار مي‌دهد. ^۱
۳. الأربعين، در فضايل و اثبات امامت امير المؤمنين عليه السلام و ائمّه طاهرين عليهم السلام، با اشاره‌اي به رواياتي که در کتب عامّه در اين باره ذکر شده است. ^۲
۴. حکمة العارفين في ردّ شبه المخالفين، در پاسخ به شبهات فلاسفه و متصوّفه؛ به ويژه فيلسوفاني که قائل به تجرّد روح انساني هستند. ^۳

شيخ حرّ عاملي (۱۰۳۳ ـ ۱۱۰۴ ق)

محمّد بن حسن بن علي بن محمّد بن حسين بن حرّ عاملي، عالمي فاضل از اخباريان بزرگ‌ سده يازدهم، و محدّثي ثقه و متبحّر در علوم اسلامي بود که تأليفات و آثار متنوّع وي، گواه بر جامعيت و عظمت او هستند. وي در سال ۱۰۳۳ ق، در جبل عامل لبنان، در روستاي مشغره از بخش جبع، چشم به جهان گشود و در سال ۱۱۰۴ ق، در مشهد الرضا عليه السلام دارِ دنيا را وداع گفت. اکنون مرقد او در صحن عتيق رضوي عليه السلام، مزار معروفي است. ^۴نسلش به آزادمرد کربلا، حرّ بن يزيد رياحي مي‌رسد. در جبل عامل، بزرگاني مانند شيخ حسن پدر شيخ حرّ، جدّش شيخ علي، محمّد بن حسين جدّ مادر شيخ و شيخ محمّد بن علي عموي او، از خاندان بزرگ حرّ برخاسته‌اند. شيخ حرّ پس از چهل سال اقامت در وطن، در سال ۱۰۷۳ ق، بار سفر به سوي عراق بست و پس از زيارت ائمّه معصوم عليهم السلام در عتبات، روانه زيارت ثامن الحجج حضرت رضا عليه السلام شد و چون به خراسان قدم گذاشت، در آن جا اقامت

را جايز نمي‌دانستند، تا سرحدّ تکفير مخالفت مي‌ورزيد. او يک بار در انتقاد از مشروب‌خواران، طعنه‌اي هم به شاه سليمان صفوي (م ۱۱۰۵ ق) مشروب‌خوار کرده بود. پس مورد خشم شاه قرار گرفت و فرمان قتلش صادر شد؛ ولي با وساطت برخي از اُمرا، عفو شد و از قم به اصفهان فرا خوانده شد. چون او را به حضور شاه بردند، شاه از او پرسيد: «آيا تو گفته‌اي که مشروب‌خوار، عروس شيطان است؟». قصد شاه آن بود که از وي اعتراف بگيرد که چنين چيزي گفته است تا بهانه‌اي براي اذيت و آزار وي به دست آورَد. اما ملا محمّد طاهر با زيرکي اظهار داشت: «نه، ‌اي پادشاه! من نگفته‌ام. جدّ صادق مصدّق امين شما، امام صادق عليه السلام چنين فرموده است». شاه با شنيدن اين سخن، ساکت ماند و راهي جز مدارا با وي نيافت. ^۱
ديگر ويژگي بارز ملا محمّد طاهر، تلاش بر ضدّ صوفيان است که در همين راه، با محمّد تقي مجلسي (پدر علامه مجلسي) نيز ـ که متهم به تصوّف بود ـ درگير شد و ردّ و ايرادهايي ميانشان نگاشته شد که به کدورت بزرگ انجاميد. ^۲نيز در پيِ شايعاتي حاکي از تصوّف ملا محسن فيض کاشاني، از مخالفان سرسخت فيض گشته بود و برخوردي هم با او داشت و او را تکفير کرد؛ ^۳ولي بعداً از وي عذر خواست. ^۴
ملا محمّد طاهر، تأليفات متعدّدي داشته است که از آن جمله‌، چنين مي‌‌توان نام برد:
۱. حجة الإسلام در شرح تهذيب الأحکام، که پيش از آغاز شرح احاديث، مقدّمه‌اي در باره اصول فقه و علم کلام دارد و در اين کتاب، مجتهدان را ردّ مي‌کند. ^۵