137
اخباريگري (تاريخ و عقايد)

سيّد ميرزاي جزايري شاگردان بسياري داشته و افراد بزرگي از وي اجازه حديث داشته‌اند، مانند: شيخ حرّ عاملي،. علّامه محمّد باقر مجلسي، و سيد نعمة الله جزايري که در اصفهان، در درس ميرزا نيز حضور مي‌‌يافته است. ۱سيّد ميرزا توجه خاصّي به جمع احاديث، حفظ و تصنيف آنها داشت. علاوه بر تعليقاتش بر اصول کافي، کتاب من لا يحضره الفقيه و صحيفه سجاديه، ۲کتابي دارد به نام جوامع الکلم يا جوامع الکلام که احاديث کتب اربعه و غير آنها را تا آخر «کتاب الحج»، در اين کتاب گرد آورده است. ۳

ملاّ محمّد طاهر قمي (م ۱۰۹۸ ق)

ملا محمّد طاهر قمي فرزند محمّد حسين نجفي، در اصل شيرازي بود؛ ولي پس از سفرهاي بسيار به عتبات، هنگامي که دولت عثماني در سال ۱۰۴۸ ق، به عراق دست يافت، وي نيز با جماعتي به ايران آمد و در شهر قم اقامت گزيد، و شيخ الاسلام و امام جمعه رسمي دولت صفويه در شهر قم شد. تا اين که در سال ۱۰۹۸ ق، در قم در گذشت و جنازه‌اش را در قبرستان شيخان، پشت مرقد زکريا ابن آدم به خاک سپردند. ۴البته برخي نيز فوت او را در سال ۱۱۰۰ ق، مي‌دانند. ۵
او شاعري زبردست در شعر عربي و فارسي، و يکي از علماي بزرگ اخباري بود که معاصراني همچون شيخ حرّ عاملي و ميرزا عبد الله اصفهاني، وي را به بزرگي ياد کرده‌اند. ۶ملاّ محمّد طاهر طرفدار اقامه نماز جمعه بود و با تارکان و علمايي که آن

1.أمل الآمل، ج ۲، ص ۲۷۶، ش ۵۱۲؛ بحار الأنوار، ج ۱۰۷، ص ۱۳۵ ـ ۱۳۷؛ الفيض القدسي، ص ۱۷۳ ـ ۱۷۴؛ الإجازة الکبيرة، ص ۸۱ ؛ نابغه فقه و حديث، ص ۱۴۵.

2.تراجم الرجال، ج ۱، ص ۵۳۶.

3.أمل الآمل، ج ۲، ص ۲۷۶؛ الذريعة، ج ۵، ص ۲۵۳ ـ ۲۵۴، ش ۱۲۱۳.

4.طبقات أعلام الشيعة، ج ۵، ص ۳۰۳؛ الإجازة الکبيرة، ص ۳۰؛ روضات الجنات، ج ۴، ص ۱۴۶؛ خاتمة مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۱۸۰؛ الفوائد الرضوية، ص ۵۴۸؛ ريحانة الأدب، ج ۴، ص ۴۹۰؛ أعيان الشيعة، ج ۱۴، ص ۲۴۲.

5.وقائع السنين والأعوام، ص ۵۴۶؛ تراجم الرجال، ج ۲، ص ۷۳۱، ش ۱۳۵۶؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۱، ص ۲۵۳.

6.أمل الآمل، ج ۲، ص ۲۷۷؛ رياض العلماء، ج ۵، ص ۱۱۱.


اخباريگري (تاريخ و عقايد)
136

آقا رضي قزويني، تأليفات بسياري داشته است که از آن جمله‌اند:
۱. لسان الخواص، مشتمل بر تحقيقات فراواني در زمينه علوم عقلي و نقلي، و حلّ مشکلات آيات و اخبار، که در واقع دايرة المعارفي است در شرح الفاظ و اصطلاحات متداول بين علماي آن روز مانند: ابجد، ابداع، اجتهاد، اجماع، احباط، اختيار، اراده و... . ۱
۲. ضيافة الاخوان و هدية الخلاّن، در تاريخ علماي قزوين و شرح حال رُوات ثقه امامي مذهب آن ديار، از اصحاب ائمه عليهم السلام گرفته تا ديگر بزرگان شيعه قزوين؛ هرچند در لابه‌لاي آن، مطالبي از تفسير، عقايد و فقه نيز وجود دارد. ۲

سيّد ميرزاي جزايري (م ۱۰۹۸ ق)

محمّد بن شرف الدين علي، مشهور به سيّد ميرزاي جزايري، احتمالاً اهل جزاير خوزستان بوده است؛ ولي براي تحصيل علم، به شيراز و اصفهان و حيدرآباد هند سفر کرد و بيشتر در شيراز ساکن بوده است. سيّد ميزرا از علماي اخباري بود و در طريق استنباط، از ميان منابع چهارگانه (کتاب، سنّت، اجماع و عقل)، فقط به حديث اعتماد مي‌کرد. از مقدّمه طولاني و تعليقات وي بر کتاب جوامع الکلم خودش، استفاده مي‌شود که احاطه بسياري به علم درايه، رجال و حديث داشته است. به رغم اخباري بودن، متبحّر در فقه و اصول فقه هم بوده و در علم کلام، عقايد و علوم عقلي نيز معرفت داشته است. ۳
مناظره او با شيخ جعفر بحراني در مسجد شيراز، به روشني نشان مي‌‌دهد که چه قدر بر گرايش اخباري‌اش تأکيد داشته است. او به گفته شاگردش سيد نعمة الله جزايري، منکر وجود مکروه در احکام شرعي بوده و معتقد بود که در شرع، هيچ نهي وارد نشده که دلالت بر کراهت کند؛ بلکه تمام نواهي دلالت بر حرمت مي‌کنند. ۴

1.الذريعة، ج ۱۸، ص ۳۰۲ ـ ۳۰۳، ش ۲۱۶.

2.الذريعة، ج ۱۵، ص ۱۳۲، ش ۸۸۳.

3.تراجم الرجال، ج ۱، ص ۵۳۴، ش ۹۹۵؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۱، ص ۲۹۳؛ خاتمة مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۱۷۸.

4.منبع الحياة، ص ۴۸؛ روضات الجنات، ج ۴، ص ۲۱۷ ـ ۲۱۸ و ج ۷، ص ۹۱، ش ۶۰۳؛ طبقات أعلام الشيعة، ج ۵، ص ۶۰۳.

  • نام منبع :
    اخباريگري (تاريخ و عقايد)
    سایر پدیدآورندگان :
    ابراهیم بهشتی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 12024
صفحه از 555
پرینت  ارسال به