123
اخباريگري (تاريخ و عقايد)

تأليفات محمّد امين استرآبادى، در فنون مختلف است و مهم‌ترينشان عبارت‌اند از:
۱. الفوائد المدنية في الردّ علي من‌ قال‌ بالإجتهاد و التقليد في نفس‌ الأحكام‌ الإلهية، که چون مطالعات او در مدينه بوده، آن را اين گونه ناميده است. ۱اين کتاب از مهم‌ترين منابع در دفاع از مسلک اخباري است و در تحقيق حاضر نيز به تناسب هر مبحث، مطالبي از آن آورده‌‌ايم. به اعتقاد وي در اين کتاب، روايات کتب اربعه متواتر اجمالي است؛ ۲در ظواهر قرآن اگر چيزي مطابق آنها از ائمّه معصومين عليهم السلام نرسيده باشد، بايد توقّف کرد؛ ۳اجماع از مخترعات عامّه است و اجتهاد نيز بدعت در دين؛ و تنها مدرک احکام شرعيه، چه اصول باشد و چه فروع، اخبار است. ۴کتاب يادشده، در همان زمان، غوغايي به پا کرد و برخي به تأليف آثاري در ردّ آن پرداختند. از جمله: نور الدين علي بن حسين (م ۱۰۶۳ يا ۱۰۶۸ ق) برادر صاحب مدارک، در کتاب الشواهد المکّية في مداحض حجج الخيالات المدنية (معروف به فوائد مکيه)؛ علامه دلدار علي (م ۱۲۳۵ ق) از عالمان هند، در کتاب أساس الاصول (به تاريخ ۱۲۱۴ ق). ۵
۲. الفوائد المکية، شرح استبصار؛
۳. تعليقات بر اصول کافى، با گردآوري ملا خليل قزويني (م ۱۰۸۹ ق)؛
۴. دانش‌نامه شاهى، کشکول فارسي که به سلطان محمّد قطب شاهي (۱۰۲۰ ـ ۱۰۳۵ ق) تقديم شده است. در اين کتاب با انتقاد از اجتهاد، آن را امري جديد مي‌داند.

محمّد تقي مجلسي (۱۰۰۳ ـ ۱۰۷۰ ق)

ملاّ محمّد تقى، فرزند مقصود علي اصفهانى، مشهور به «مجلسي اوّل»، در اصفهان زاده شد و همان جا نيز در گذشت. او علوم ديني را در اصفهان نزد

1.رياض العلماء، ج ۵، ص ۳۶؛ الذريعة، ج ۱۶، ص ۳۵۸، ش ۱۶۶۳.

2.همان، ص ۱۸۴.

3.همان، ص ۴۷.

4.همان، ۴۰ و ۹۰.

5.الذريعة، ج ۲، ص ۴، ش ۷.


اخباريگري (تاريخ و عقايد)
122

به صغير، وسيط و کبير شهرت دارند. کتاب رجال کبير او که در سه مجلّد به چاپ رسيده، همواره مورد توجّه علما بوده و حواشي بسياري بر آن زده‌اند.

محمّدامين استرآبادي (م ۱۰۳۶ ق)

ملا محمّدامين استرآبادي علم اصول را از اصولياني همچون سيّد محمّد عاملي صاحب مدارک و دايي او صاحب معالم (م ۱۰۱۱ ق) فرا گرفت و از مجتهدان و اصوليان بزرگ زمان خود به حساب آمد؛ چندآن که صاحب مدارک، در اجازه‌نامه‌اي به سال ۱۰۰۷ ق، او را «صاحب فضايل علمي و کمالات اخلاقي» خواند. ۱ولي پس از عزيمت به مکّه و ده سال شاگردي نزد ميرزا محمّد استرآبادى، چنان تحت تأثير واپسين استاد خويش قرار گرفت که به مخالفت با گروه مجتهدان بر خاست و آثار مهمّي در اين باره بر جاي نهاد. ۲قبر وي در قبرستان ابو طالب در مکه مکرّمه، کنار قبر استادش ميرزا محمّد است. ۳

1.بعضي گفته‌اند که اين اجازه، اجازه اجتهاد بوده است (دائرة المعارف الإسلامية الشيعية، ج ۲، ص ۲۲۲، دايرة المعارف تشيّع، ج ۲، ص ۷). ولي استرآبادي خود در اين باره مي‌گويد: «من در آغاز جواني در نجف اشرف، در درس سيد سند و علامه اوحد صاحب مدارک شرکت مي‌کردم و در علم حديث و رجال، از او استفاده کردم و...توانستم از او اجازه بگيرم» ( الفوائد المدنية، ص ۱۷). پس مراد از اين اجازه، اجازه اجتهاد نبوده؛ بلکه اجازه نقل حديث بوده است و شاهد بر اين مدّعا، سخن خود استرآبادي است که مي‌گويد: «يکي از طرق روايي من، استادم صاحب کتاب مدارک است» (همان، ص ۱۸۵).

2.روضات الجنات، ج ۱، ص ۱۲۰ ـ ۱۲۲ و ج ۴، ص ۱۲۰؛ أدوار الإجتهاد، ص ۳۷۱؛ الفوائد المدنية، ص ۱۷ ـ ۱۸، ۱۳۳ و ۱۸۵؛ دايرة المعارف بزرگ اسلامي، ج ۸، ص ۱۸؛ دانش‌نامه شاهي، ص ۱۸۲؛ دائرة المعارف الإسلامية الشيعية، ج ۲، ص ۲۲۲ و ج ۱۷، ص ۱۳۳؛ رياض العلماء، ج ۲، ص ۴۴؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۱، ص ۸۳ و ۳۱۴؛ بحار الأنوار، ج ۱۰۷، ص ۱۴ و ۳۰؛ خاتمة مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۱۸۵ ـ ۱۸۶؛ طبقات أعلام الشيعة، ج ۵، ص ۵۶ و ۵۷۴ ـ ۵۷۵؛ تراجم الرجال، ج ۱، ص ۱۷، ش ۱۷ و ص ۳۱۱، ش ۵۵۹.

3.صاحب لؤلؤ و غير او، وفات ملا محمّد امين را به اشتباه در سال ۱۰۳۳ دانسته‌اند؛ چون در سال ۱۰۳۴ رساله‌اي در نجاست خمر نوشته و براي سلطان صفي صفوي فرستاده است (رياض العلماء، ج ۵، ص ۳۶).

  • نام منبع :
    اخباريگري (تاريخ و عقايد)
    سایر پدیدآورندگان :
    ابراهیم بهشتی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 11949
صفحه از 555
پرینت  ارسال به