۱. کساني مانند سيّد نعمة الله جزايري، معتقدند که سهو نبي صلي الله عليه و آله اگر از طرف خداوند رحمان باشد ـ يعني اسها باشد ـ ، مانعي ندارد. او مي‌گويد:
اخبار اين باب بر اساس آنچه صدوق اختيار کرده، به حدّ استفاضه مي‌رسد ^۱و حدود بيست روايت ^۲در سهو نبي به طريق‌هاي صحيح، حسن، موثّق، ضعيف و مجاهيل، وارد شده است که انکار آنها مشکل است. ^۳ادلّه عقليه في نفسه تمام نيست؛ چه رسد به اين که بخواهيم با آنها حکم شرعي را اثبات کنيم. ^۴لذا اگر سهو پيامبر، رحمت بر امّت باشد، ما آن را بر او تجويز مي‌کنيم؛ وليکن اين، جايزي است که به مرحله وقوع نرسيده است. و هر گاه رحمت بر امّت نباشد و مشتمل بر نوعي نقص بر او باشد، آن را تجويز نمي‌کنيم. به‌ويژه در تبليغ احکام دين که سهو در آن، نوعي نقص محسوب مي‌شود و موجب از بين رفتن وثوق و اعتماد به وعده‌ها و تهديدهاي حضرت مي‌شود. بنا بر اين، آنچه در نصّ صحيح داريم که «اسها» بر پيامبر ـ صلوات الله عليه و آله ـ واقع شده، آن را مي‌پذيريم. ^۵
به گمان او، روايت زراره ^۶نيز توان برابري با احاديث سهو نبي را ندارد؛ چراکه هم ضعيف است ^۷و هم قابل تأويل. وي در خاتمه، ادّعا مي‌کند که بسياري از محدّثان، هم‌رأي اويند؛ چراکه:
اخبار سهو نبي را نقل کرده‌اند، که در نقل آنها سکوت کرده‌اند و آنها را ردّ نکرده‌اند؛ پس «موافقت سکوتيه» با اين اخبار دارند. ^۸
شيخ يوسف بحراني در اين بحث، بزنگاه مطلب را به صراحت معرّفي کرده و دقيقاً بر محلّ اختلاف ميان اصوليان و اخباريان انگشت نهاده است. وي با لحني گلايه‌آميز مي‌گويد:

از عمل کردن به ظن در دين، نهي کرده و ما را از گفتار به غير علم و يقين، بر حذر داشته است. ^۱
وي سپس به نقد درونيِ حديث سهو نبي پرداخته و از تناقضات و قرائني ياد مي‌‌کند که دلالت بر سست بودن اين حديث دارند. ^۲
مرحوم شيخ طوسي نيز اخباري را که مربوط به سهو نبي است، در التهذيب ^۳و الإستبصار نقل کرده، سپس در ردّ آنها به حديثي از امام باقر عليه السلام استناد مي‌کند که فرمود: «نه رسول خدا، و نه هيچ فقيه و امامي، دو سجده سهو به جا نياورده است». ^۴وي به دليل نقلي بسنده نمي‌کند و مدّعي است که براي عدم جواز سهو نبي، ادلّه قطعيه داريم ^۵و حديث سهو نبي را مخالف حکم عقل شمرده، عقل را مانع پذيرش آن مي‌داند. ^۶
اين، ديدگاه همه اصوليان گذشته و حال است که انبيا و ائمه عليهم السلام از سهو مبرّا هستند؛ ^۷ولي آنچه در اين بحث شايسته توجه است، اين که به گفته وحيد بهبهاني و شيخ انصاري، اين روايات، اخبار آحاد هستند ^۸که مفيد علم نيست و در اصول عقايد نمي‌شود به آنها استدلال کرد.

ديدگاه اخباريان

اينک بايد به بررسي ديدگاه اخباريان متأخّر بپردازيم. آنان داراي چندين نظر هستند و برخي‌شان ديدگاه شيخ صدوق و استادش ابن وليد را در سهو نبي قبول ندارند.