پیش‌گفتار
فرهنگ‌نامه، در این سلسله کتاب‌ها به معنای اثری است که به گونه ویژه به موضوعی خاص پرداخته و حکمت‌ها و فرهنگ۱ مرتبط با آن را منتقل می‌کند. فرهنگ‌نامه جمعه، قطرهای از دریایِ علوم و معارف ناب اسلامی و مدخَلی۲ دیگر از دانشنامه قرآن و حدیث است که به صورت مستقل، منتشر میشود. در این دانشنامه، واژهها و اصطلاحاتی که در قرآن و احادیث، کاربرد فرهنگیِ گستردهای دارند، به ترتیب الفبایی، با ساختاری جدید و با ذکر نمونه کاربردها (شواهد)، معناشناسی و تحلیل و تبیین میگردند. در لابهلای این دانشنامه، برخی مدخلها، از کاربرد فرهنگیِ ویژه و بسامد استفاده بالایی برخوردارند. بدین معنا که عموم مسلمانان و یا گروههای خاصّی از آنان، به صورت شبانهروزی و گسترده، با آنها سر و کار دارند. به منظور تصحیح و تقویت فرهنگ عمومیِ جوامع اسلامی، ضروری است معارف مربوط به این گونه واژهها و اصطلاحات، به صورت "کتابِ همراه” و "کتاب راهنما”، در اختیار همگان قرار گیرد.
با این نگاه، مَدخَلهایی از این دست ـ که گفتیم ـ، به صورت کتابهایی
1.. فرهنگ: علم؛ دانش؛ ادب؛ تربیت؛ پدیدۀ کلّی پیچیدهای از آداب، رسوم، اندیشه، هنر و شیوۀ زندگی که در طیّ تجربۀ تاریخی اقوام، شکل میگیرد و قابل انتقال به نسلهای بعدی است (ر.ک: لغتنامۀ دهخدا، فرهنگ معین و فرهنگ بزرگ سخن).
2.. در دانشنامهها، به هر واژۀ اصلی که توضیحی (مقالهای) در ذیل خود دارد، «سَر‌‌واژه» یا «مدخل» میگویند. به مجموع سر‌واژه و توضیح، بر روی هم نیز، «مدخل» گفته میشود (ر.ک: فرهنگ بزرگ سخن).
