419
دانش نامه عقايد اسلامي ج8

۶۰۸۳.امام كاظم عليه السلام :حسن بن ابى الحسن بصرى به حسين بن على بن ابى طالب عليهم السلامنامه اى نوشت و درباره قَدَر از وى پرسيد .
امام حسين عليه السلام در پاسخ او نوشت : «از آنچه درباره قَدَر برايت توضيح مى دهم ، پيروى كن . از چيزهايى كه به ما اهل بيت، داده شده ، اين است كه هر كسى به خير و شرّ قَدَر ايمان نياورد ، به يقين ، كفر ورزيده است و هر كس بار گناهان را بر دوش خداوند عز و جل بيفكند ، به يقين ، فاسق شده و تهمت بزرگى بر خدا بسته است ؛ چرا كه خداوند ـ تبارك و تعالى ـ با اجبار ، فرمانبرى ، و با چيرگى ، نافرمانى نمى شود و بندگان را در نابودى ، رها نمى كند ؛ ليكن خداوند ، چيزى را كه به آنان تمليك نموده ، صاحب است و بر چيزى كه آنان را بر آن مسلّط ساخته ، تواناست . پس اگر آنان [امر به] اطاعت خدا را امتثال نمايند ، كسى توان باز داشتن و سست كردن آنان را ندارد ، و اگر [قصد كنند كه] به ارتكاب گناه تن دهند و خدا بخواهد بر آنان منّت نهد ، ميان آنان و آنچه مرتكب مى شوند ، حايل مى شود ؛ ولى اگر حايل نشد ، اين چنين نيست كه خدا به اجبار ، آنان را بر گناه افكنده و آنان را به اجبار ، موظّف نموده باشد ؛ بلكه پس از بيم دادن و ترساندنشان و استدلال عليه آنان ، با ايجاد زمينه ارتكاب گناه ، به آنان نيرو و امكان داده و راه دستيابى به آنچه آنان را به سوى آن خوانده ، و راه ترك آنچه را كه ايشان را از آن باز داشته ، در اختيارشان قرار داده است و آنان را براى به دست آوردن آنچه بِدان امرشان كرده ، بى آن كه آن را به دست آورند ، و براى رها كردن آنچه را كه از آن نهيشان كرده ، بى آن كه آن را رها كنند ، توانمند ساخته است . ستايش ، از آنِ خدايى است كه بندگانش را براى آنچه امرشان و نهيشان كرده ، نيرومند نمود ـ كه با اين نيرو [ ، بِدان] مى رسند ـ و كسى را كه برايش توان لازمِ انجام دادن و ترك را قرار نداده ، معذور ساخت.


دانش نامه عقايد اسلامي ج8
418

۶۰۸۳.الإمام الكاظم عليه السلام :كَتَبَ الحَسَنُ بنُ أبِي الحَسَنِ البَصرِيُّ ، إلَى الحُسَينِ بنِ عَلِيِّ بنِ أبي طالِبٍ عليه السلام ، يَسأَلُهُ عَنِ القَدَرِ ، فَكَتَبَ إلَيهِ : اِتَّبِع ما شَرَحتُ لَكَ فِي القَدَرِ ، مِمّا اُفضِيَ إلَينا ـ أهلَ البَيتِ ـ فَإِنَّهُ مَن لَم يُؤمِن بِالقَدَرِ خَيرِهِ وشَرِّهِ فَقَد كَفَرَ ، ومَن حَمَلَ المَعاصِيَ عَلَى اللّهِ عز و جل فَقَد فَجَرَ وَافتَرى عَلَى اللّهِ افتِراءً عَظيما ، إنَّ اللّهَ ـ تَبارَكَ وتَعالى ـ لا يُطاعُ بِإِكراهٍ ، ولا يُعصى بِغَلَبَةٍ ، ولا يُهمِلُ العِبادَ فِي الهَلَكَةِ ، ولكِنَّهُ المالِك لِما مَلَّكَهُم ، وَالقادِرُ لِما عَلَيهِ أقدَرَهُم ، فَإِنِ ائتَمَروا بِالطّاعَةِ لَم يَكُن لَهُم صادّا عَنها مُبَطِّئا ، وإنِ ائتَمَروا بِالمَعصِيَةِ فَشاءَ أن يَمُنَّ عَلَيهِم فَيَحولَ بَينَهُم وبَينَ مَا ائتَمَروا بِهِ فَعَلَ وإن لَم يَفعَل فَلَيسَ هُوَ حَمَلَهُم عَلَيها قَسرا ، ولا كَلَّفَهُم جَبرا ، بَل بِتَمكينهِ ۱ إيّاهُم بَعدَ إعذارِهِ وإنذارِهِ لَهُم ، وَاحتِجاجِهِ عَلَيهِم طَوَّقَهُم ومَكَّنَهُم وجَعَلَ لَهُمُ السَّبيلَ إلى أخذِ ما إلَيهِ دَعاهُم ، وتَركِ ما عَنهُ نَهاهُم ، جَعَلَهُم مُستَطيعينَ لِأَخذِ ما أمَرَهُم بِهِ مِن شَيءٍ غَيرِ آخِذيهِ ، ولِتَركِ ما نَهاهُم عَنهُ مِن شَيءٍ غَيرِ تارِكيهِ ، وَالحَمدُ للّهِِ الَّذي جَعَلَ عِبادَهُ أقوِياءَ لِما أمَرَهُم بِهِ ، يَنالونَ بِتِلكَ القُوَّةِ ، ونَهاهُم عَنهُ ، وجَعَلَ العُذرَ لِمَن لَم يَجعَل لَهُ السَّبَبَ جَهدا مُتَقَبَّلاً . ۲

1.في المصدر هنا اضطراب و ما في المتن صَحَّحناه من نسخة بحار الأنوار.

2.الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا عليه السلام : ص ۴۰۸ ، بحار الأنوار : ج ۵ ص ۱۲۳ ح ۷۱ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج8
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 59807
صفحه از 483
پرینت  ارسال به