345
دانش نامه عقايد اسلامي ج8

حديث

۶۰۰۴. امام صادق عليه ‏السلام : براى خداوند، هيچ بَدايى همانند بَداى او درباره پدرم اسماعيل، حاصل نشد، هنگامى كه پدر او ابراهيم را به بريدن سر وى فرمان داد و سپس او را در ازاى قربانى بزرگى رهانيد.

ه ـ نمونه‏هاى ديگر

۶۰۰۵. امام على عليه ‏السلام ـ درباره آنچه كه در بيان اقسام و انواع آيات قرآن، به وى منسوب است ـ : و كسى كه بَدا را انكار كند، به يقين، خداوند در كتابش فرموده: «پس، از آنان روى بگردان، كه تو در خورِ نكوهش نيستى» . اين، بِدان جهت است كه خداوندِ منزّه، اراده كرد كه [اهل] زمين را در اين وقت، نابود سازد. سپس با رحمت خودش، [گذشته] آنان را جبران نمود و براى او در نابودى‏شان بَدا حاصل شد و [اين آيه را ]بر پيامبرش نازل فرمود: «و پند ده، كه پند، مؤمنان را سود مى‏بخشد» .
و مانند آن، اين سخن خداى متعال است: «و تا تو در ميان آنان هستى، خدا بر آن نيست كه ايشان را عذاب كند، و تا آنان طلب آمرزش مى‏كنند، خدا عذاب كننده ايشان نخواهد بود» . سپس براى او بَدا حاصل شد: «و چرا خدا عذابشان نكند، با اين كه آنان [مردم را] از [زيارت] مسجد الحرام باز مى‏دارند؟» .
و مانند اين سخن خداست: «اگر از شما بيست تن شكيبا باشند، بر دويست تن چيره مى‏گردند و اگر از شما يكصد تن باشند، بر هزار تن از كافران، پيروز مى‏گردند» . سپس براى خداى متعال، بَدا حاصل شد و فرمود: «اكنون، خدا بر شما تخفيف داد و معلوم داشت كه در شما ضعفى هست. پس، اگر از ميان شما
يكصد تن شكيبا باشند، بر دويست تن، پيروز مى‏گردند و اگر از شما هزار تن باشند، به توفيق الهى، بر دو هزار تن غلبه مى‏كنند، و خدا با شكيبايان است»
.
و اين‏چنين است آنچه در ناسخ و منسوخ است و آن، بر صحيح بودن بَدا دلالت دارد.
و [درباره ]اين سخن خدا: «خدا آنچه را بخواهد، محو يا اثبات مى‏كند، و اصل كتاب، نزد اوست» پس آيا جز آنچه را بوده، محو مى‏كند؟ و آيا جز آنچه را نبوده، اثبات مى‏كند؟ و همانند اين، در كتاب خداوند عز و جل بسيار است.


دانش نامه عقايد اسلامي ج8
344

الحديث

۶۰۰۴. الإمام الصادق عليه ‏السلام : ما بَدا للّه‏ِِ بَداءٌ كَما بَدا لَهُ في إسماعيلَ أبي ؛ إذا أمَرَ أباهُ إبراهيمَ بِذَبحِهِ ، ثُمَّ فَداهُ بِذِبحٍ ۱ عَظيمٍ . ۲

ه ـ في مَوارِدَ اُخرى

۶۰۰۵. الإمام عليّ عليه ‏السلام ـ فيما نُسِبَ إلَيهِ في بَيانِ أصنافِ آياتِ القُرآنِ وأنواعِها ـ : وأمّا مَن أنكَرَ البَداءَ ، فَقَد قالَ اللّه‏ُ في كِتابِهِ : «فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَمَا أَنتَ بِمَلُومٍ» ۳ وذلِكَ أنَّ اللّه‏َ سُبحانَهُ أراد أن يُهلِكَ الأَرضَ في ذلِكَ الوَقتِ ، ثُمَّ تَدارَكَهُم بِرَحمَتِهِ فَبَدا لَهُ في هَلاكِهِم وأنزَلَ عَلى رَسولِهِ «وَ ذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَى تَنفَعُ الْمُؤْمِنِينَ» ۴ .
ومِثلُهُ قَولُهُ تَعالى : «وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنتَ فِيهِمْ وَمَا كَانَ اللَّهُ ‏مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ» ۵ ثُمَّ بَدا لَهُ «وَمَا لَهُمْ أَلَا يُعَذِّبَهُمُ اللَّهُ وَهُمْ يَصُدُّونَ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ» ۶ .
وكَقَولِهِ : «إِن يَكُن مِّنكُمْ عِشْرُونَ صَـبِرُونَ يَغْلِبُواْ مِاْئَتَيْنِ وَإِن يَكُن مِّنكُم مِّاْئَةٌ يَغْلِبُواْ أَلْفًا مِّنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ» ۷ ثُمَّ بَدا لَهُ تَعالى ، فَقالَ : «الْـآنَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنكُمْ وَعَلِم
أَنَّ فِيكُمْ ضَعْفًا فَإِن يَكُن مِّنكُم مِّاْئَةٌ صَابِرَةٌ يَغْلِبُواْ مِاْئَتَيْنِ وَإِن يَكُن مِّنكُمْ أَلْفٌ يَغْلِبُواْ أَلْفَيْنِ بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّـبِرِينَ» ۸
.
وهكَذا يَجرِي الأَمرُ ما فِي النّاسِخِ وَالمَنسوخِ ، وهُوَ يَدُلُّ عَلى تَصحيحِ البَداءِ .
وقَولُهُ : «يَمْحُواْ اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِندَهُ أُمُّ الْكِتَـبِ» ۹ فَهَل يَمحو إلّا ما كانَ ، وهَل يُثبِتُ إلّا ما لَم يَكُن ، ومِثلُ هذا كَثيرٌ في كِتابِ اللّه‏ِ عز و جل . ۱۰

1.الذِّبح : المذبوح (مفردات ألفاظ القرآن : ص ۳۲۶ «ذبح») .

2.التوحيد : ص ۳۳۶ ح ۱۱ ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۱۰۹ ح ۲۶ .

3.الذاريات : ۵۴ .

4.الذاريات : ۵۵ .

5.الأنفال : ۳۳ .

6.الأنفال : ۳۴ .

7.الأنفال : ۶۵ .

8.الأنفال : ۶۶ .

9.الرعد : ۳۹ .

10.بحار الأنوار : ج ۹۳ ص ۸۳ نقلاً عن تفسير النعماني عن إسماعيل بن جابر عن الإمام الصادق عليه ‏السلام .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج8
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 59098
صفحه از 483
پرینت  ارسال به