285
دانش نامه عقايد اسلامي ج8

۵۹۱۶. تفسير العيّاشى ـ به نقل از ابن سنان ـ : امام صادق عليه ‏السلام فرمود: «همانا خداوند، آنچه را بخواهد، پيش مى‏اندازد و آنچه را بخواهد، پس مى‏اندازد، و آنچه را بخواهد، محو مى‏كند و آنچه را بخواهد اثبات مى‏نمايد ، و اصل كتاب،نزد اوست» .
و فرمود : «پس، هر كارى را كه خداوندْ اراده نمايد، پيش از آن كه آن را ايجاد كند، در دانش او هست ، و براى خدا درباره چيزى بَدا حاصل نمى‏شود، جز اين كه در دانش او بوده است. براى خداوند از روى نادانى، بَدا روى نمى‏دهد» .

۵۹۱۷. امام صادق عليه ‏السلام ـ وقتى درباره عرش و كرسى، مورد پرسش قرار گرفت ـ : ... آن دو در نهان، همراه يكديگرند ؛ زيرا كرسى، جنبه ظاهرى غيب است ؛ بخشى كه نوآورى [آفرينش] از آن جاست و آفرينش همه چيزها از آن جا [شروع شده ]است .
و عرش، جنبه باطنى غيب است كه دانشِ : چگونگى و پديد آمدن، تقدير و اندازه و كجايى، و مشيّت و صفت اراده ، و دانشِ الفاظ و حركات و سكون ، و دانشِ بازگشت و آغاز، در آن است . پس، آن دو ، در دانش ، دو بخش همراه هم‏اند ؛ چرا كه پادشاهى عرش، متفاوت با پادشاهى كرسى است ، و دانش آن از
دانش كرسى، پنهان‏تر است . بدين خاطر، فرمود : «پروردگار عرش بزرگ» ، يعنى صفت آن، از صفت كرسى، بزرگ‏تر است ، و آن دو در اين (صفت)، به هم نزديك اند» .
گفتم : فدايت شوم! پس چرا [عرش] در فضيلت، همسايه كرسى گشته است ؟
فرمود : «همانا آن، همسايه كرسى شده، به خاطر اين كه دانشِ چگونگى ، در آن است ، و نيز در آن است آنچه از ابواب بَدا و كجايى، و حدّ رتق و فتق آنها پديدار مى‏شود» .


دانش نامه عقايد اسلامي ج8
284

۵۹۱۶. تفسير العياشي عن ابن سنان عن الإمام الصادق عليه ‏السلام : إنَّ اللّه‏َ يُقَدِّمُ ما يَشاءُ ويُؤَخِّرُ ما يَشاءُ ، ويَمحو ما يَشاءُ ويُثبِتُ ما يَشاءُ ، وعِندَهُ اُمُّ الكِتابِ .
وقالَ : فَكُلُّ ۱ أمرٍ يُريدُهُ اللّه‏ُ فَهُوَ في عِلمِهِ قَبلَ أن يَصنَعَهُ ، ولَيسَ شَيءٌ يَبدو لَهُ إلّا وقَد كانَ في عِلمِهِ ، إنَّ اللّه‏َ لا يَبدو لَهُ مِن جَهلٍ . ۲

۵۹۱۷. الإمام الصادق عليه ‏السلام ـ وقَد سُئِلَ عَنِ العَرشِ وَالكُرسِيِّ ـ : ... هُما فِي الغَيبِ مَقرونانِ ، لِأَنَّ الكُرسِيَّ هُوَ البابُ الظّاهِرُ مِنَ الغَيبِ ، الَّذي مِنهُ مَطلَعُ البَدعِ ، ومِنهُ الأَشياءُ كُلُّها .
وَالعَرشُ هُوَ البابُ الباطِنُ الَّذي يوجَدُ فيهِ عِلمُ الكَيفِ وَالكَونِ ، وَالقَدرِ وَالحَدِّ وَالأَينِ ، وَالمَشِيَّةِ وصِفَةِ الإِرادَةِ ، وعِلمُ الأَلفاظِ وَالحَرَكاتِ وَالتَّركِ ، وعِلمُ العَودِ وَالبَدءِ ، فَهُما فِي العِلمِ بابانِ مَقرونانِ ؛ لِأَنَّ مُلكَ العَرشِ سِوى مُلكِ الكُرسِيِّ ، وعِلمَه
أغيَبُ مِن عِلمِ الكُرسِيِّ ، فَمِن ذلِكَ قالَ : «رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ» أي صِفَتُهُ أعظَمُ مِن صِفَةِ الكُرسِيِّ ، وهُما في ذلِكَ مَقرونانِ ، قُلتُ : ـ جُعِلتُ فِداكَ ـ فَلِمَ صارَ فِي الفَضلِ جارَ الكُرسِيِّ ؟
قالَ : إنَّهُ صارَ جارَهُ لِأَنَّ عِلمَ الكَيفوفِيَّةِ ۳ فيهِ ، وفيهِ الظّاهِرُ مِن أبوابِ البَداءِ ، وأينِيَّتِها ، وحَدِّ رَتقِها وفَتقِها . ۴

1.في المصدر : «لكلّ» ، والتصويب من بحار الأنوار .

2.تفسير العيّاشي : ج ۲ ص ۲۱۸ ح ۷۱ ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۱۲۱ ح ۶۳ .

3.كيفيّةُ الشيء : حالُهُ وصفتُهُ (المعجم الوسيط : ج ۲ ص ۸۰۷ «كيف») .

4.التوحيد : ص ۳۲۱ ح ۱ عن حنان بن سدير ، بحار الأنوار : ج ۵۸ ص ۳۰ ح ۵۱ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج8
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 59641
صفحه از 483
پرینت  ارسال به