اين كه برخى لازمه نسبت دادن بَدا به خداوند را نادانى خدا مىدانند ، دليل ديگرى نيز دارد و آن ، قياس خدا به انسان است ؛ همان چيزى كه در مباحث اعتقادى ، بايد به شدّت از آن پرهيز كرد ؛ چرا كه به فرموده امام رضا عليه السلام :
إنَّهُ مَن يَصِفُ رَبَّهُ بِالقِياسِ لا يزالُ الدَّهرَ فِي الالتِباس . ۱ هر كس پروردگارش را با قياس [به بندگان] توصيف كند ، همواره روزگار در اشتباه است .
براى ما انسانها در كارهايى بَدا حاصل مىشود و به رأى جديدى مىرسيم ، كه غالبا در اثر اطّلاعات جديد و آگاهى بيشتر ماست . مخالفان بَدا ، همين حالت را در مورد خدا نيز جارى مىدانند . غفارى مىگويد :
در القاموس آمده است : بدا بدواً و بدوّاً ، يعنى هويدا شد . در كار ، چيزى برايش هويدا شد ، يعنى برايش نظرى پيدا شد . پس بدا در لغت ، دو معنا دارد : يك . آشكار شدن پس از پنهان بودن، دو . پيدا شدن نظرى نو . و اين ، مستلزم جهل و به وجود آمدن علم است و هر دو براى خداوند متعال ، محال است . ۲
چنين تفسيرى از بَدا ، بر اساس قياس خالق به مخلوق است و مورد پذيرش پيروان اهل بيت عليهمالسلام نيست . امام صادق عليه السلام مىفرمايد :
مَن زَعَمَ أنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ يَبدو لَهُ في شَيءٍ لَم يَعلَمهُ أمسِ فَابرَؤُوا مِنهُ . ۳ هر كه بگويد براى خداوند عز و جل درباره چيزى بَدا حاصل شده كه آن را ديروز نمىدانسته ، از او بيزارى بجوييد .
همچنين از منصور بن حازم ، روايت شده كه :
سَأَلتُ أبا عَبدِ اللّهِ عليه السلام : هَل يَكونُ اليَومَ شَيءٌ لَم يَكُن في عِلمِ اللّهِ بِالأَمسِ ؟ قالَ : لا ،
1.. بحارالأنوار : ج ۳ ص ۲۹۷ ح ۲۳ .
2.. اُصول مذهب الشيعة : ج ۲ ص ۹۳۸ ، بين الشيعة وأهل السنة : ص ۷۵ ـ ۱۸۶ .
3.. بحار الأنوار : ج ۴ ص ۱۱۱ ح ۳۰ .
