تقديرات بوده است و نه در علم ذاتى خدا ؛ چرا كه هم تقدير قبلى و هم گناه بنى اسرائيل و هم تغيير در تقدير قبلى و اثبات تقدير جديد ، همگى در علم ذاتى و ازلى خدا بوده‏اند .
مورد ديگر بَدا ، بدا در ذبح اسماعيل است . ^۱

نمونه‏هايى از بَدا در احاديث اهل سنّت

در اين جا به چند نمونه از بداهايى كه در منابع حديثىِ اهل سنّت آمده‏اند ، اشاره مى‏كنيم تا مشخّص گردد كه اين مسئله به احاديث اهل بيت عليهم‏السلام اختصاص ندارد :

۱ . بدا در كاهش و افزايش روزى و اَجَل و محبوبيت

در منابع اهل سنّت ، در تبيين آيه : «يَمْحُواْ اللَّهُ مَا يَشَآءُ وَ يُثْبِتُ ؛ ^۲ خدا آنچه را بخواهد ، محو يا اثبات مى‏كند » ، از پيامبر خدا روايت شده كه مى‏فرمايد :
يَمحُو مِنَ الرِّزقِ ويَزيدُ فيهِ ، ويَمحو مِنَ الأَجَلِ ويَزيدُ فيهِ . ^۳ پيوند با خويشاوندان ، موجب افزايش دارايى ، دوستى در خاندان و تأخير در اجل مى‏شود .
همچنين از پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله روايت شده كه صله رحم ، موجب افزايش ثروت و محبوبيت در ميان خانواده و به تأخير افتادن اَجَل مى‏گردد :
صِلَةُ القَرابَةِ مَثراةٌ فِي المالِ ، مَحَبَّةٌ فِي الأَهلِ ، مَنسَأَةٌ فِي الأَجَلِ . ^۴ پيوند با خويشاوندان ، موجب افزايش دارايى ، دوستى در خاندان و تأثير در

حاصل شد و ده [شب] افزود، تا آن كه مهلت مقرّرِ پروردگارش از ابتدا تا انتها در چهل شب به سر آمد .
مورد ديگر ، بَدا درباره وارد شدن به سرزمين مقدّس است :
«يَاقَوْمِ ادْخُلُواْ الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِى كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَلَا تَرْتَدُّواْ عَلَى أَدْبَارِكُمْ فَتَنقَلِبُواْ خَاسِرِينَ . ^۱ اى قوم من! به سرزمين مقدّسى كه خداوند براى شما مقرّر داشته است ، در آييد و به عقب باز نگرديد كه زيانكار خواهيد شد » .
امام صادق عليه ‏السلام در تفسير اين آيه مى‏فرمايد :
كَتَبَها لَهُم ثُمَّ مَحاها ، ثُمَّ كَتَبَها لِأَبنائِهِم فَدَخَلوها ، وَاللّه‏ُ يَمحو ما يَشاءُ ويُثبِتُ وعِندَهُ اُمُّ الكِتابِ . ^۲ آن را برايشان نوشت ، سپس محو كرد و آن گاه آن را براى فرزندانشان نوشت و آنان در آن وارد شدند . و خداوند آنچه را بخواهد ، محو و يا اثبات مى‏كند و اصل كتاب ، در نزد اوست .
و نيز مى‏فرمايد :
كانَ في عِلمِهِ أنَّهُم سَيَعصونَ ويَتيهونَ أربَعينَ سَنَةً ، ثُمَّ يَدخُلونَها بَعدَ تَحريمِهِ إيّاها عَلَيهِم . ^۳ در علم خدا چنين بود كه آنان نافرمانى مى‏كنند و چهل سال ، سرگردان مى‏شوند و آن گاه و پس از آن كه آن را برايشان حرام كرد ، در آن وارد مى‏شوند .
امام صادق عليه ‏السلام در اين دو حديث ، تصريح مى‏نمايد كه بَدا ، در كتابِ حاوى