255
دانش نامه عقايد اسلامي ج8

ج ـ افزايش و كاهش

۵۹۰۲. امام كاظم عليه ‏السلام ـ در دعايش پس از نماز عصر ـ : تويى آن خدايى كه جز تو معبودى نيست . افزايش و كاهش چيزها، مربوط به توست . تويى آن خدايى كه جز تو معبودى نيست. آفريدگانت را بدون كمك ديگرى آفريدى ، در حالى كه نيازى به آنان نداشتى . تويى آن خدايى كه جز تو معبودى نيست . مشيّت، از ناحيه تو و بَدا، مربوط به توست .

۵۹۰۳. تفسير القمّى : سخن خداى متعال كه : «يهود گفتند : «دست خدا، بسته است» . دست‏هاى خودشان بسته باد و به [سزاى ]آنچه گفتند ، از رحمت خدا دور باشند ! بلكه هر دو دست او گشاده است» ، مى‏گويد : آنها گفتند : خداوند، كارش را به انجام رساند و غير از آنچه در تقدير نخست، مقدّر نموده، چيز جديدى را ايجاد نمى‏كند . آن گاه خداوند، سخن آنان را رد كرد و فرمود : «بلكه هر دو دست او گشاده است . هر گونه بخواهد، مى‏بخشد» ؛ يعنى: پيش مى‏اندازد و عقب مى‏اندازد، زياد و كم مى‏كند و بَدا و مشيّت، از آنِ اوست .

ر . ك : فاطر : آيه ۱ .

د ـ پيش و پس انداختن

۵۹۰۴. امام باقر عليه ‏السلام : خداوند، چيزى را كه بوده يا خواهد بود، وا نگذاشت، جز اين كه آن را در كتابى نوشت . آن همواره نزد اوست و به آن مى‏نگرد . هر كدام از آن را خواست، مقدّم مى‏دارد ، و هر كدام از آن را خواست، به تأخير مى‏اندازد ، و هر كدام از آن را خواست، محو مى‏كند ، و هر كدام از آن كه خواست، موجود مى‏شود ، و هر كدام از آن كه نخواست، به وجود نمى‏آيد.


دانش نامه عقايد اسلامي ج8
254

ج ـ الزِّيادَةُ وَالنُّقصانُ

۵۹۰۲. الإمام الكاظم عليه ‏السلام ـ في دُعائِهِ بَعدَ صَلاةِ العَصرِ ـ : أنتَ اللّه‏ُ لا إلهَ إلّا أنتَ ، إلَيكَ زِيادَةُ الأَشياءِ ونُقصانُها ، أنتَ اللّه‏ُ لا إلهَ إلّا أنتَ ، خَلَقتَ خَلقَكَ بِغَيرِ مَعونَةٍ مِن غَيرِكَ ، ولا حاجَةٍ إلَيهِم ، أنتَ اللّه‏ُ لا إلهَ الّا أنتَ ، مِنكَ المَشِيَّةُ ، وإلَيكَ البَداءُ ۱ . ۲

۵۹۰۳. تفسير القمي : قَولُهُ : «قَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَلُعِنُواْ بِمَا قَالُواْ بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ» قالَ : قالوا : قَد فَرَغَ اللّه‏ُ مِنَ الأَمرِ ، لا يُحدِثُ اللّه‏ُ غَيرَ ما قَد قَدَّرَهُ فِي التَّقديرِ الأَوَّلِ ، فَرَدَّ اللّه‏ُ عَلَيهِم فَقالَ : «بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ يُنفِقُ كَيْفَ يَشَاءُ» أي يُقَدِّمُ ويُؤَخِّرُ ، ويَزيدُ ويَنقُصُ ، ولَهُ البَداءُ وَالمَشِيَّةُ . ۳

راجع : فاطر : ۱ .

د ـ التَّقديمُ وَالتَّأخيرُ

۵۹۰۴. الإمام الباقر عليه ‏السلام : إنَّ اللّه‏َ لَم يَدَع شَيئا كانَ أو يَكونُ إلّا كَتَبَهُ في كِتابٍ ، فَهُوَ مَوضوعٌ بَينَ يَدَيهِ يَنظُرُ إلَيهِ ، فَما شاءَ مِنهُ قَدَّمَ ، وما شاءَ مِنهُ أخَّرَ ، وما شاءَ مِنهُ مَحا ، وما شاءَ مِنهُ كانَ ، وما لَم يَشَأ لَم يَكُن . ۴

1.قد تكثرت الأحاديث من الفريقين في البداء ، مثل : «ما بعث اللّه‏ نبيّا حتَّى يُقرَّ له بالبداء» أي يقرّ له بقضاء مجدّد في كلّ يوم بحسب مصالح العباد ، لم يكن ظاهرا عندهم . و «بدا له في الأمر» أي ظهر له استصواب شيء غير الأوّل ، والاسم منه البداء ، وهو بهذا المعنى مستحيل على اللّه‏ تعالى (مجمع البحرين : ج ۱ ص ۱۲۵ «بدا») .

2.مصباح المتهجّد : ص ۷۳ ح ۱۱۹ ، فلاح السائل : ص ۳۵۳ ح ۲۳۸ عن يحيى بن الفضل النوفلي ، بحار الأنوار : ج ۸۶ ص ۸۱ .

3.تفسير القمّي : ج ۱ ص ۱۷۰ .

4.تفسير العيّاشي : ج ۲ ص ۲۱۵ ح ۶۱ عن الفضيل بن يسار ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۱۱۸ ح ۵۴ .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج8
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 59340
صفحه از 483
پرینت  ارسال به