139
دانش نامه عقايد اسلامي ج8

۱ . قضا و قدر ، دو فعل از افعال خداوندى، دو آفريده از آفريده هاى او، و دو پديده از پديده هاى جهان هستند كه تغيير كيفى و كمّى آنها ، وابسته به اراده اوست .
۲ . همه مقدّرات الهى ، نيكويند و قضا و قَدَرِ بد و نازيبا در نظام آفرينش ، وجود ندارد .
۳ . همه مقدّرات الهى ، حكيمانه اند و هيچ فعل غير حكيمانه اى در افعال خداوند ، وجود ندارد .
۴ . همه مقدّرات الهى ، بر اساس عدل اند و هيچ ظلمى در نظام آفرينش ، وجود ندارد كه به او نسبت داده شود .
۵ . همه مقدّرات خداوند در زندگى اهل ايمان ، در نهايتْ به سود آنها هستند، هر چند به ظاهر ، براى آنها زيانبار باشند .

پنج . اقسام قضا و قدر

قضا و قدر، از نظر تشريعى و تكوينى ، و قطعى و غير قطعى ، به چند نوع ، تقسيم مى شوند :

۱ . قضا و قدر تشريعى

قَدَر تشريعى ، بدين معناست كه خداوند متعال ، افعال اختيارى انسان را اندازه گيرى كرده و بر اساس مصالح و مفاسدى كه دارند ، آنها را به واجب، مستحب، حرام، مكروه و مباح ، تقسيم كرده است . نيز اندازه و مقدار پاداش آنها را معيّن نموده است .
قضاى تشريعى ، آن است كه خداوند ، فرمان اجراى قَدَر تشريعى را صادر كرده است ، چنان كه امام على عليه السلام در حديثى در تفسير قضا و قدر مى فرمايد :
الأَمرُ بِالطاعَةِ وَالنَّهيُ عَنِ المَعصيَةِ ... وَالوَعدُ وَالوعيدُ ، والتَّرغيبُ والتَّرهيبُ ، كُل


دانش نامه عقايد اسلامي ج8
138

قَدَر ، راز خداست . پس با زحمت ، به دنبال آگاهى از آن بر نياييد .
تكلّف ، به معناى به زحمت افتادن است و در اين جا مقصود ، اين است كه راز «قَدَر» ، مسئله اى است كه حكمت خدا ، آن را مستور داشته است . از اين رو ، انسان براى به دست آوردن آن نبايد خود را به رنج و زحمت بيندازد ؛ چرا كه توفيقى نخواهد داشت . تعبيرهايى مانند : «راهى تاريك» و «دريايى عميق» درباره شناخت راز قَدَر نيز ، به عدم امكان دستيابى انسان به اين راز ، اشاره دارند .
ثانيا : تكامل انسان در سايه اطاعت بى چون و چراى او از خداوند متعال و تسليم بى قيد و شرط او شدن و خشنودى به قضاى اوست و اين هدف، با آگاهى از راز قَدَر ، در تنافى است .
ثالثا : آگاهى از راز قَدَر ، نه تنها مفيد نيست ، بلكه چه بسا براى بسيارى از افراد ، زيانبار است ، مانند اين كه كسى بفهمد علّت گرفتارى او ، زنازاده بودن اوست .
رابعا : از آن جا كه در نظام آفرينش ، انسان نمى تواند به راز قَدَر دست يابد، نتيجه تلاش او براى به دست آوردن آن ، چيزى جز حيرت و احيانا گم راهى نخواهد بود . ۱

چهار . ويژگى هاى مهمّ قضا و قدر

هر چند راز قَدَر بر انسان پوشيده است ، امّا مقدّرات خداوندى ، داراى پنج ويژگى مهم هستند كه آگاهى از آنها ضرورى است : ۲

1.ر . ك : ص ۱۶۷ (پرهيز از انديشيدن درباره قَدَر) .

2.تفصيل اين ويژگى ها ، در مباحث آينده خواهد آمد .

  • نام منبع :
    دانش نامه عقايد اسلامي ج8
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدى رى‏شهرى، با همکاری: رضا برنجكار، ترجمه: عبدالهادى مسعودى، مهدى مهریزى، على نقى خدایارى، محمّد مرادی و جعفر آریانی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 59392
صفحه از 483
پرینت  ارسال به