15
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد اول

با قرآن مخالف است، حجّیت نمى‏یابد و پیامبر صلی الله علیه و آله و امامان علیهم السلام به ما پیروان خود چنین ره‏نمود داده‏اند که هیچ حدیث مخالف قرآن را از آنان ندانیم و به آنان منتسب نسازیم. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مى‏فرماید:

۰.إذا جاءَكُمُ الحَدیثُ فَاعرِضُوهُ عَلىٰ كِتابِ اللهِ، فَإن وافَقَهُ فَخُذُوهُ، وَ إلّا فَرُدُّوهُ.۱

۰.چون حدیثى را [از من] براى شما نقل کردند، آن را بر کتاب خدا عرضه بدارید. اگر با آن موافق بود، بپذیرید، و گر نه آن را باز گردانید.

نقل شیعى این حدیث، کامل‏تر است. شیخ کلینى با سند خود از امام صادق علیه السلام چنین روایت مى‏کند:

۰.خَطَبَ النَبىُّ صلی الله علیه و آله بِمِنىً، فَقالَ: أیُّهَا النّاسُ! ما جاءَكُم عَنّى یُوافِقُ كِتَابَ اللهِ فَأنَا قُلتُهُ، وَ ما جاءَكُم یُخالِفُ كِتابَ اللهِ، فَلَم أقُلهُ.۲

۰.پیامبر صلی الله علیه و آله در مِنا سخنرانى کرد و فرمود: «اى مردم! آنچه از جانب من به شما رسید که موافق کتاب خدا بود، آن را گفته‏ام و آنچه به شما رسید که با کتاب خدا مخالف بود، من آن را نگفته‏ام».

امامان علیهم السلام بر این معیار جاویدان، تأکید کرده‏اند و حدیثِ مخالف قرآن را باطل و بیهوده دانسته‏اند. کلینى، احادیث گوناگونى را در این باره نقل کرده که متن یکى از آنها چنین است:

۰.ما لَم یُوافِق مِنَ الحَدیثِ القُرآنَ فَهُوَ زُخرُفٌ.۳

۰.هر حدیثى که با قرآن موافق نباشد، سخنى بیهوده است.

این چند حدیث، تنها بخشى از انبوه احادیث در این زمینه ‌اند و نیز غیر از حدیث مشهور ثقلین اند که در آن، پیامبر اکرم با اعلام جدایى‌ناپذیرى قرآن و

1.. الجامع لأحکام القرآن: ج۱ ص۳۸.

2.. الکافى: ج۱ ص۶۹ ح۵.

3.. الکافی: ج۱ ص۶۹ ح۴.


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد اول
14

۱. سرچشمه اصلى معرفت دينى

قرآن کریم، اصلى‏ترین منبع معرفت دینى و سرچشمه اصیل معارف اعتقادى، اخلاقى و عملى اسلام است. این کتاب آسمانى، سخن خدا و معجزه جاوید پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله و سند رسالت الهى ایشان است. قرآن، همچنین منبع معرفتى اهل بیت علیهم السلام۱ و به گفته حدیث متواتر «ثقلین»، بزرگ‏ترین امانتِ رسالت و یادگار ماندگار پیامبر صلی الله علیه و آله و «ثقلِ اکبر» است.

افزون بر این، قرآن، قطعى‏ترین نص و محکم‏ترین سند مکتوب مسلمانان و ملاک سنجش و اعتبار هر معرفت دیگر و بیانگر هر چیز۲ است که باطل در آن راه ندارد۳ و شیطان و شیطانیان را بر آن، سیطره‏اى نیست.۴ خدا، خود نگاهبان و نگه دارنده قرآن۵ و پیامبر صلی الله علیه و آله، تبیین کننده آن است.۶ از این رو، هیچ سخنی که

1.. ر. ک: الکافى: ج۱ ص۵۹ «باب الردّ إلى الکتاب و السنّة».

2.. (وَ نَزَّلْنٰا عَلَيْكَ الْكِتٰابَ تِبْيٰاناً لِكُلِّ شَيْءٍ؛ و بر تو این کتاب را فرو فرستادیم که بیانگر هر چیز است) (نحل: آیۀ ۸۹).

3.. (لٰا يَأْتِيهِ الْبٰاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لٰا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ؛ در حال و آیندۀ آن، باطل را ندارد) (فصّلت: آیۀ ۴۲).

4.. (وَ حِفْظًا مِن كُلِّ شَیطَـٰنٍ مَارِدٍ * لَّا یسَّمَّعُونَ إِلَى الْمَلاءِ الاعْلَىٰ وَ یقْذَفُونَ مِن كُلِّ جَانِبٍ؛ و [آن را] از هر شیطان سرکشى نیک نگاه داشته‏ایم * [به طوری که] نمی‌توانند به [گفتار] گروهِ (فرشتگانِ) فراتر گوش دهند و از هر سو هدف [تیرهاى شهاب] قرار مى‏گیرند) (صافّات: آیۀ ۷ و ۸) و (عَالِمُ الْغَیبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلَىٰ غَیبِهِ أَحَدًا * إلَّا مَنِ ارْتَضَىٰ مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ‏یسْلُكُ مِنْ بَینِ یدَیهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا * لِّیعْلَمَ أَن قَدْ أَبْلَغُوا رِسَالاَتِ رَبِّهِمْ وَ أَحَاطَ بِمَا لَدَیهِمْ وَ أَحْصَىٰ كُلَّ شَىْ‏ءٍ عَدَدَاً؛ داناى نهان است. پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمى‏کند * جز فرستاده‏اى را که بپسندد که پیش رو و پشت سرش، نگهبانانى مى‏گمارد * تا معلوم بدارد که رسالت‏هاى پروردگارشان را رسانده‏اند و [خداوند] آنچه را نزد آنهاست، از همه سو فرا مى‏گیرد و شمار هر چیز را دارد) (جن: آیۀ ۲۶ ـ ۲۸).

5.. (إِنّٰا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنّٰا لَهُ لَحٰافِظُونَ؛ ما ذکر (قرآن) را فرو فرستادیم و ما نگه دارندۀ آن هستیم‏) (حجر: آیۀ ۹).

6.. (بِالْبَيِّنٰاتِ وَ الزُّبُرِ وَ أَنْزَلْنٰا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنّٰاسِ مٰا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ؛ [آنان را] با برهان‏ها[ى روشن] و نوشته‏ها [فرستادیم] و بر تو قرآن را فرو فرستادیم تا براى مردم آنچه را که به سوى آنان فرو فرستاده شده، روشن گردانى و باشد که بیندیشند) (نحل: آیۀ ۴۴).

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2857
صفحه از 272
پرینت  ارسال به