چنان که روشن است، امام صادق علیه السلام با الغای خصوصیت از فاعل در عبارت (یؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ یؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ)، یعنی شخص پیامبر صلی الله علیه و آله، آن را در معنایی عام منظور نموده است.

همچنین عبارت (وَ لَا تُؤْتُواْ السُّفَهَاءَ أَمْوَالَکم) نیز با توجه به سیاق آیات قبل و بعد، درباره یتیمان سفیه است و به اولیای آنان می‌فرماید اموال آنان را ـ که اکنون در اختیار شماست و مایه قوام زندگی آدمی است ـ در اختیار آنان قرار ندهید. امام صادق علیه السلام به پیام عام آیه استناد می‌کند و سفیه را درباره هر کم‌خردی به کار گرفته است که دست به کارهای جاهلانه می‌زند؛ گرچه در عرف آن را سفیه نخوانند.^۱

۲. الغای سیاق با تمسک به مدلول استعمالی

در برخی از روایات تفسیریِ امامان: مشاهده می‏شود که امام معصوم علیه السلام مدلول استعمالی آیه را ـ که حاصل الغای کلی سیاق است ـ به عنوان تفسیر آیه بیان می‏کنند.

نمونه‏ها

۱. سیاق آیه (فَلْینْظُرِ الْإِنْسانُ إِلی‏ طَعامِهِ)^۲ گویای آن است که انسان باید به غذایی که می‌خورد، نگاه توحیدی کند و از آفرینش آن درس خداشناسی بگیرد. آیات قبل نیز در صدد بیان مسائل مربوط به مبدأ است.

(فَلْینظُرِ الْانسَانُ إِلیَ‏ طَعَامِهِ * أَنَّا صَبَبْنَا الْمَاءَ صَباٌ * ثمُ‏ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا * فَأَنبَتْنَا فِیهَا حَبًّا * وَ عِنَبًا وَ قَضْبًا * وَ زَیتُونًا وَ نخَلاً * وَ حَدَائقَ غُلْبًا * وَ فَاکهَةً وَ أَبًّا * مَّتَاعًا لَّکمْ وَ لِأَنْعَامِکمْ).^۳

بارى، آدمى باید به خوراک خویش بنگرد. ما آب را به فراوانى فرو ریخته‏ایم. سپس زمین را شکافته‏ایم، و در آن دانه‏اى رویانده‏ایم،

بنا بر این، به شکل خلاصه، مراد از ایمان پیامبر صلی الله علیه و آله به مؤمنان، حمل بر صدق نمودن سخنان آنان است.

با این حال، در کتاب شریف الکافی آمده است که اسماعیل، پسر امام صادق علیه السلام مقداری پول داشت و مردی قریشی تصمیم داشت به یمن برود. اسماعیل به پدرش گفت: پدرجان، فلانی می‌خواهد به یمن برود. من فلان مبلغ پول دارم. آیا صلاح می دانید که آن‌ها را به او بدهم تا برایم از یمن مقداری کالا بخرد؟ امام صادق علیه السلام فرمود: پسرم، خبر نداری که او شراب‌ خواری می‌کند؟ اسماعیل گفت: مردم این طور می‌گویند. امام فرمود: این کار را نکن. اسماعیل از دستور پدرش سرپیچی کرد و پولش را در اختیار آن قریشی قرار داد و او همه آن‌ها را تلف کرد و چیزی برای اسماعیل نیاورد. در آن سال اسماعیل با پدرش امام صادق علیه السلام به حج رفت. امام مشغول اعمال حج شد. اسماعیل هم مشغول اعمال شد و در حالی که طواف می‌کرد، می‌گفت: خداوندا، به من [در قبال آن] اجر بده و جایگزینی [از آن مال] برایم مقرر فرما. امام صادق علیه السلام کنار اسماعیل آمد و از پشت سر با دست او را متوجه ساخت و به او فرمود: هیچ مگو پسرم! به خدا سوگند هیچ حجتی بر خدا نداری و حقی هم نداری که برایت اجری در نظر بگیرد و جایگزینی مقرر فرماید. به تو خبر رسید که او می‌خوار است و در عین حال به او اعتماد کردی. اسماعیل گفت: پدرجان، من ندیدم که او می‌خوارگی کند. من از مردم شنیدم که چنین می‏گویند. امام فرمود: فرزندم، خداوند در کتابش می‌فرماید: (یؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ یؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ)؛ سخن خدا را تصدیق می‏کند و به سخن مؤمنان اعتماد می‏کند. وقتی مؤمنان نزد تو گواهی دادند، آن‌ها را تصدیق کن و به می‌خوار، اعتماد مکن. خداوند در قرآن می فرماید: (وَ لَا تُؤْتُواْ السُّفَهَاءَ أَمْوَالَکم). چه بی‌خردی، بی‌خردتر از می‌خوار؟!^۱