صادق علیه السلام درباره نوزادی که نه مرد است و نه زن و تنها دُبر دارد، سؤال شد که چگونه ارث می‏برد، امام فرمود:

۰.یجْلِسُ الْإِمَامُ وَ یجْلِسُ مَعَهُ نَاسٌ مِنَ الْمُسْلِمِینَ فَیدْعُونَ اللَّهَ وَ یجَالُ السَّهْمُ عَلَیهِ عَلَی أَی مِیرَاثٍ یوَرِّثُهُ أَ مِیرَاثِ الذَّکرِ أَوْ مِیرَاثِ الْأُنْثَی فَأَی ذَلِک خَرَجَ عَلَیهِ وَرَّثَهُ.

امام می‏نشیند و نزد او جمعی از مسلمانان می‏نشینند و خدا را می‏خوانند و بر میراثی که می‏برد، میراث مرد یا زن، قرعه می‏اندازند و هر قرعه‏ای که به نامش درآمد، همان را ارث می‏برد.

سپس امام فرمود:

۰.وَ أی قَضِیةٍ أعْدَلُ مِنْ قَضِیةٍ یجَالُ عَلَیهَا السِّهَامُ؟ یقُولُ اللَّهُ تَعَالَی: (فَساهَمَ فَکانَ مِنَ الْمُدْحَضِینَ‏). قَال: وَ مَا مِنْ أَمْرٍ یخْتَلِفُ‏ فِیهِ اثْنَانِ إِلَّا وَ لَهُ أَصْلٌ فِی کتَابِ اللَّهِ عز و جل ، وَ لَکنْ لَا تَبْلُغُهُ عُقُولُ الرِّجَال.^۱

کدام حکمی عادلانه‏تر از حکم قرعه است؟ خداوند می‏فرماید: «پس با آنان قرعه انداخت و او از بازندگان شد». امام فرمود: هیچ امری نیست که دو نفر در آن اختلاف کنند، مگر این که اصلی در قرآن دارد؛ اما عقل مردم به آن نمی‏رسد.

همچنین ممکن است برخی، دلیل تخصیص دو آیه فوق را هدف قرآن معرفی کنند؛ یعنی چون هدف قرآن هدایت انسان‏ها به راه راست است، آنچه قرآن خود را متکفل بیان و توضیح آن می‏داند، در همین قلمرو است. لذا نمی‏توان قرآن را دارای چنان عمومیتی دانست که هر دانش و موضوعی را بیان و تشریح کند.

در پاسخ باید گفت که هدف هدایتی قرآن قدر مسلم موضوعات قرآنی را توضیح می‏دهد و این با فراتر بودن موضوعات قرآنی از حوزه امور مربوط به هدایت انسان‏ها منافات ندارد.

نیست که به دروغ بافته شده باشد، بلکه تصدیق کننده کتاب‏های آسمانی پیش از خود است و بیان‏گر هر چیز است و برای مردمی که ایمان دارند، سراسر هدایت و رحمت است.

تفصیل در لغت به معنای تبیین است.^۱ لذا بنا بر ظاهر آیه، قرآن بیان کننده و روشن کننده همه امور است. با این حال، بیشتر مفسران این آیه را تخصیص زده‏اند؛ از جمله صاحب مجمع البیان می‏نویسد:

۰.(وَ تَفْصِیلَ کلِّ شَی‏ءٍ) أی و بیانَ کلِّ شی‏ءٍ یُحتاجُ إلیه مِن الحلالِ و الحرامِ و شرائعِ الإسلام.^۲

علامه طباطبایی نیز می نویسد:

و قوله: (وَ تَفْصِیلَ کلِّ شَی‏ءٍ) إلخ أی بیاناً و تمییزاً لِکُلِ شی‏ءٍ مما یَحتاجُ إلیه الناسُ فی دینهِم الذي علیه بناءُ سعادتهِم فی الدنیا و الآخرةِ.^۳

در کلام این مفسران دلیلی برای تخصیص عمومیت آیه یافت نشد، ولی گویا دلیل آنان این باشد که در ظاهر قرآن و نیز روایات موجود ـ که طبق آیه (وَ ما آتاکمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا)^۴ با واسطه، نقش تبیانی و تفصیلی دارند ـ درباره همه موضوعات و امور عالم از جمله امور طبیعی، علمی و هستی‏شناسانه و بسیاری از امور مستحدث، بیان و تفصیلی را شاهد نیستیم.

اگر واقعاً دلیل آنان این امر باشد، باید اشاره نمود که ممکن است این امور در باطن قرآن تبیین شده باشند. یا ممکن است در ظاهر آیات باشند، ولی شناخت آن‌ها نیازمند دقت و توجه ویژه‏ای باشد؛ چنان که در روایت آمده است: از امام