إِذَا حَدَّثْتُکمْ بِشَی‏ءٍ فَاسأَلونی عَنْ کتَابِ اللَّهِ عز و جل.

چون چیزی برای شما گفتم [مدرک آن را] از کتاب خدا سؤال کنید.

ابوالجارود می‏گوید: امام در یکی از سخنانش فرمود:

۰.إنَّ رسولَ اللّٰه صلی الله علیه و آله نهی عن القیلِ و القالِ، و فسادِ المال، و کثر ةِ السؤال.

رسول خدا از گفت و گوهای بیهوده و از بین‏بردن اموال و سؤال بسیار [از امور غیر لازم] نهی کرده است.

پس به ایشان گفتند: «ای پسر رسول خدا، این مطلب در کجای قرآن آمده است»؟ حضرت پاسخ داد:

۰.إن اللّٰه عز و جل یقول: (لا خَیرَ فی‏ کثیرٍ مِنْ نَجْوٰاهُمْ إِلاَّ مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاحٍ بَینَ النَّاس) و قال: (وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکمُ الَّتی‏ جَعَلَ اللَّهُ لَکمْ قِیاماً) و قال: (لا تَسْئَلُوا عَنْ أشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکمْ تَسُؤْکم).^۱

خدای عز و جل فرمود: «در بسیارى از نجواهاى آنان خیرى نیست، جز کسى که [از این طریق‏] به صدقه، یا کار نیک، یا اصلاح در میان مردم فرمان دهد.» و فرمود: «و اموالتان را که خدا مایه قوام و برپایى [زندگى‏] شما گردانیده به سبک مغزان ندهید.» و فرمود: «از چيزهايى كه اگر براى شما آشكار گردد شما را اندوهناک مى‏كند، مپرسيد.»

این روایت دلالت دارد که تمامی روایات غیرتفسیری معصوم علیه السلام ریشه در ظاهر قرآن دارند؛ چرا که اولاً درخواست مدرک قرآنی برای روایات تفسیری معنا ندارد. لذا باید مراد، روایات غیر تفسیری باشد. ثانیاً اگر قرار باشد مدرک برخی از روایات،

تقسیم اخیر، دسته اول را روایات تفسیری و دسته دوم را در اصطلاح، «روایات معارفی» می‏نامیم.

یکی از مهم‌ترین مبانی تمر ـ که هم در تعریف آن و هم در روش آن تأثیر بسزایی دارد ـ پذیرش این مطلب است که بیشتر روایات غیر فقهی اهل بیت علیهم السلام که ابتدائاً تفسیر آیه‏ خاصی تلقی نمی‏شوند، ریشه در ظاهر معارف قرآن دارند و لذا انبوهی از روایات اهل بیت علیهم السلام بازتابی بی‏نشان از ظاهر آیات قرآن هستند و از ظاهر آیات قرآن سرچشمه گرفته‏اند.

البته این که سخن از ظاهر آیات آورده‏ایم، برای این است که پژوهش‌گر موضوعی، با ظاهر آیات قرآن سر و کار دارد، لذا باید در بخش مبناگذاری در محدوده ظواهر آیات سخن گفت.

نکته دیگر این است که نمی‏توان جملگی روایات معارفی را بازتابی از ظاهر آیات قرآن و ریشه ‏گرفته از آن‌ها دانست؛ چرا که به عنوان نمونه برخی روایات جزئیات تاریخ انبیا گذشته را بیان می‏کنند و روشن است که این مطالب در ظواهر آیات موجود نیست.

برای اثبات این مبنا به چهار دلیل اشاره می‏گردد:

۱. روایتی از امام باقر علیه السلام در این زمینه وارد شده که در سه کتاب المحاسن، الکافی و تهذیب الاحکام گزارش شده است. طبق این متن، ابوالجارود از ایشان نقل می‏کند که فرمود: