469
حكمت نامه پيامبر اعظم صلَّي الله عليه و آله و سلّم - جلد هشتم

سه . خطر استئثار

استئثار ، يكى از خطرناك ترين ضدّ ارزش هاست كه نه تنها موجب انحطاط اخلاقى است ، بلكه فساد اجتماعى و سياسى و سقوط دولت ها را نيز به دنبال دارد . در حكمت هاى منسوب به امام على عليه السلام مى خوانيم:
الاِستِئثارُ يوجِبُ الحَسَدَ ، وَ الحَسَدُ يوجِبُ البِغضَةَ ، و البِغضَةُ توجِبُ الاِختِلافَ ، وَ الاِختِلافُ يوجِبُ الفُرقَةَ، وَ الفُرقَةُ توجِبُ الضَّعفَ، وَ الضَّعفُ يوجِبُ الذُّلَّ ، وَ الذُّلُ يوجِبُ زَوالَ الدَّولَةِ و ذَهابَ النِّعمَةِ . ۱
انحصارطلبى ، حسادت مى آورد و حسادت ، دشمنى و دشمنى ، اختلاف و اختلاف ، پراكندگى و پراكندگى ، ضعف و ضعف ، زبونى و زبونى ، زوال دولت و از ميان رفتن نعمت .
مطالعه دقيق تاريخ اسلام و بررسى علل انحطاط امّت اسلامى، نشان مى دهد كه استئثارِ (انحصارطلبىِ) شمارى از سردمداران امّت ، بيشترين ضربه را به نفوذ و گسترش اين آيين آسمانى وارد ساخت.

1. ر . ك : شرح نهج البلاغة : ج ۲۰ ص ۳۴۵ ح ۹۶۱ .


حكمت نامه پيامبر اعظم صلَّي الله عليه و آله و سلّم - جلد هشتم
468

دو . اسباب استئثار

در ادامه تحليل استئثار، و جستجو جهت شناخت و ريشه و منشأ آن، در نهايت به امورى بر مى خوريم كه تمام آنها در جهت نقطه مقابل ايثار قرار دارند . اين امور عبارت اند از:
الف ـ بى اعتنايى به حقوق مردم؛
ب ـ بى رغبتى به مكارم اخلاقى؛
ج ـ مبتلا شدن به حرص و بخل و خسّت .
ليكن بسنده كردن به اين مقدار در تحليل كافى نيست ؛ چرا كه سزاوار در تحليل ، اين است كه همه جانبه باشد، تا جايى كه روشن شود ريشه حرص و بى اعتنايى به حقوق مردم و بى رغبتى به مكارم اخلاقى در چيست .
اصلى ترين عوامل و ريشه هاى استئثار ، خودخواهى و بى ايمانى و يا ضعف ايمان است . اگر ايمان ، خودخواهىِ ذاتىِ انسان را هدايت و مهار نكند ، انسانِ خودخواه ، به طور طبيعى ، انحصارطلب مى شود و همه چيز را براى خود و وابستگان خود مى خواهد و به گفته امام على عليه السلام :
مَن مَلَكَ ، استَأثَرَ . ۱
هر كس به فرمان روايى رسد ، انحصارطلبى پيشه مى كند .
از اين رو ، مكاتب مادّى ، با هر نام و يا هر شعارى كه براى تأمين آزادى ها و حقوق مردم به ميدان بيايند ، پايان كارشان پس از رسيدن به قدرت ، استئثار (انحصارطلبى) است .
انحصارطلبى هايى كه طبق پيشگويى پيامبر خدا، در تاريخ اسلام به وقوع پيوست نيز هر چند به نام دين بود ، امّا بى ترديد ، هويّت مادّى گرايانه و ضدّ دينى داشت.

1. نهج البلاغة : حكمت ۱۶۰ ، بحار الأنوار : ج ۱۳ ص ۳۵۷ ح ۶۲ ؛ شُعب الإيمان : ج ۲ ص ۳۱۱ ح ۱۹۱۰ .

  • نام منبع :
    حكمت نامه پيامبر اعظم صلَّي الله عليه و آله و سلّم - جلد هشتم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4004
صفحه از 630
پرینت  ارسال به