ج ـ تربيت

كلمه ادب ، در متون اسلامى (قرآن و حديث) ، گاه صرفا در معناى «تربيت» به كار رفته است و آن ، هنگامى است كه با صفتِ خوب و يا بد توصيف مى گردد ، مانند :
بِحُسنِ السِّياسَةِ يَكونُ الأَدَبُ الصّالِحُ . ^۱
با حسن سياست [و تدبير] است كه ادب نيكو ، پديد مى آيد .
لا يَزالُ العَبدُ المُؤمِنُ يورِثُ أهلَ بَيتِهِ العِلمَ وَ الأَدَبَ الصّالِحَ حَتّى يُدخِلَهُمُ الجَنَّةَ جَميعا ... و لا يَزالُ العَبدُ العاصى يورِثُ أهلَ بَيتِهِ الأدَبَ السَّيِّئَ حَتّى يُدخِلَهُمُ النّارَ جَميعا . ^۲
بنده مؤمن ، پيوسته براى افراد خانواده اش دانش و ادبِ نيكو به ارث مى نهد تا آن كه همه آنها را وارد بهشت مى سازد ... و بنده گنهكار ، پيوسته براى خانواده اش ادب و تربيت بد به ارث مى نهد تا آن كه سرانجام ، همه آنان را به دوزخ مى فرستد .
بديهى است كه ادب به معناى ارزشىِ آن ، نيازى به وصف «صالح» ندارد و نيز نمى توان آن را با «سَىِّء» توصيف نمود. بنا بر اين ، در اين گونه موارد ، بايد به معناى همه گونه تربيت باشد؛ بلكه شايد در پاره اى از موارد كه كلمه ادب ، مطلق ذكر شده نيز به همين معنا باشد و صفتِ «صالح» از آن رو حذف شده باشد كه معلوم است و حذف آن ، جايز .
در تعريف ادب گفته شده كه :
ادب ـ آن گونه كه از معناى آن به دست مى آيد ـ عبارت است از : هيئت نيكويى كه سزاوار است عمل و فعل مشروع ، بر طبق آن صورت گيرد ؛ [مشروع] يا در دين ، و يا به نزد خردمندان در جامعه ، مانند آداب دعا كردن و آداب ملاقات با دوستان . به عبارت ديگر ، ادب ، عبارت است از : آراستگىِ عمل . ^۳
بنا بر آنچه گذشت ، اين تعريف ، قابل انطباق بر همه كاربردهاى كلمه ادب نيست و تنها بر معناى اوّل و دوم آن انطباق دارد .