د ـ القَصد

الكتاب

«وَ لَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَّحْسُورًا» . ^۱

الحديث

۳۲۱۳.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَنِ اقتَصَدَ في مَعيشَتِهِ رَزَقَهُ اللّهُ ، ومَن بَذَّرَ حَرَمَهُ اللّهُ . ^۲

۳۲۱۴.عنه صلى الله عليه و آله :لا مَنعَ ولا إسرافَ،ولا بُخلَ ولا إتلافَ. ^۳

ه ـ إظهارُ الغِنى

۳۲۱۵.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إنَّ اللّهَ جَميلٌ يُحِبُّ الجَمالَ ، ويُحِبُّ أن يَرى نِعمَتَهُ عَلى عَبدِهِ . ^۴

۳۲۱۶.عنه صلى الله عليه و آله :كُلوا وَاشرَبوا وتَصَدَّقوا وَالبَسوا في غَيرِ مَخيلَةٍ ولا سَرَفٍ ؛ إنَّ اللّهَ يُحِبُّ أن تُرى نِعمَتُهُ عَلى عَبدِهِ . ^۵

۵ / ۲ . ما لا يَنبَغي فِي استِهلاكِ الأَموالِ

أ ـ الإِسرافُ وَالتَّبذيرُ

الكتاب

« ثُمَّ صَدَقْنَـهُمُ الْوَعْدَ فَأَنجَيْنَـهُمْ وَ مَن نَّشَآءُ وَ أَهْلَكْنَا الْمُسْرِفِينَ » . ^۶

د ـ ميانه روى

قرآن

«و دستت را به گردنت زنجير مكن و بسيار [ هم ]گشاده دستى منما تا ملامت شده و حسرت زده بر جاى مانى» .

حديث

۳۲۱۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :آن كس كه در گذران زندگى اش ميانه روى پيشه كند ، خداوند ، روزى اش مى دهد ؛ و هر كه ريخت و پاش كند ، خداوند ، ناكامش مى گردانَد .

۳۲۱۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :نه تنگ گرفتن [ ، پسنديده ]است و نه ريخت و پاش ؛ نه تنگ چشمى و نه تباه كردن[ ـِ اموال] .

ه ـ ابرازِ بى نيازى

۳۲۱۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر آينه خداوند ، زيباست و زيبايى را دوست مى دارد و دوستدار آن است كه نعمت خويش را در بنده اش بنگرد .

۳۲۱۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بخوريد و بياشاميد و صدقه دهيد و بدون فخرفروشى و اسرافكارى جامه بپوشيد ، كه هر آينه ، خداوند ، دوست مى دارد كه به نعمتش بر بنده اش نگريسته شود .

۵ / ۲ . آنچه در مصرف اموال ، روا نيست

الف ـ اسراف و ريخت و پاش

قرآن

«سپس وعده[ ى خود ] به آنان را راست گردانيديم و آنها و هر كه را خواستيم ، نجات داديم و افراطكاران را به هلاكت رسانيديم» .

۳۲۰۹.عنه صلى الله عليه و آله :أفضَلُ دينارٍ يُنفِقُهُ الرَّجُلُ : دينارٌ يُنفِقُهُ عَلى عِيالِهِ ، ودينارٌ يُنفِقُهُ الرَّجُلُ عَلى دابَّتِهِ في سَبيلِ اللّهِ ، ودينارٌ يُنفِقُهُ عَلى أصحابِهِ في سَبيلِ اللّهِ . ^۱

ج ـ الإِنفاقُ في سَبيلِ اللّهِ

الكتاب

« الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ مِمَّا رَزَقْنَـهُمْ يُنفِقُونَ » . ^۲

الحديث

۳۲۱۰.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :لَم نُبعَث لِجَمعِ المالِ ، ولكِن بُعِثنا لِاءِنفاقِهِ . ^۳

۳۲۱۱.عنه صلى الله عليه و آله :يَقولُ العَبدُ : مالي مالي ، وإنَّما لَهُ مِن مالِهِ ثَلاثٌ : ما أكَلَ فَأَفنى ، أو لَبِسَ فَأَبلى ، أو أعطى فَاقتَنى ؛ وما سِوى ذلِكَ فَهُوَ ذاهِبٌ وتارِكُهُ لِلنّاسِ . ^۴

۳۲۱۲.الإمام زين العابدين عليه السلام :كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله يَقولُ في آخِرِ خُطبَتِهِ : طوبى لِمَن طابَ خُلُقُهُ ، وطَهُرَت سَجِيَّتُهُ ، وصَلُحَت سَريرَتُهُ ، وحَسُنَت عَلانِيَتُهُ ، وأنفَقَ الفَضلَ مِن مالِهِ ، وأمسَكَ الفَضلَ مِن قَولِهِ ، وأنصَفَ النّاسَ مِن نَفسِهِ . ^۵

۳۲۰۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :برترين مالى كه مرد هزينه مى كند ، چنين است: مالى كه به مصرف خانواده خود مى رساند ؛ آنچه هزينه چارپاى خويش مى كند تا با آن در راه خدا تلاش كند ؛ و مالى كه در مسير خداوند ، براى دوستانش هزينه مى كند .

ج ـ انفاق در راه خدا

قرآن

«آنان كه به غيب، ايمان مى آورند و نماز را بر پا مى دارند و از آنچه به ايشان روزى داده ايم ، انفاق مى كنند» .

حديث

۳۲۱۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :ما نه براى گرد آوردنِ مال ، كه براى انفاقِ آن ، برانگيخته شده ايم .

۳۲۱۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بنده مى گويد: «مال ، از آنِ من است» ، حال آن كه از آن مال ، سه چيز از آنِ اوست : آنچه مى خورد و فانى مى كند ؛ آنچه مى پوشد و مى پوسانَد ؛ و آنچه مى بخشد و ذخيره مى سازد . و جز اين [سومى] ، همه رفتنى است و آنچه از آن مى مانَد ، به ديگران مى رسد .

۳۲۱۲.امام زين العابدين عليه السلام :پيامبر صلى الله عليه و آله در پايان خطبه اش مى فرمود: «خوشا بر آن كه اخلاقش خوش ، سرشتش پاك ، باطنش به سامان ، و آشكارش نيك باشد ، افزونىِ مالش را انفاق كند ، از سخنِ زياده در گذرد ، و از درون خويش با مردم انصاف ورزد!» .