ج ـ الأَمرُ بِإِقامَةِ الأَسعارِ العادِلَةِ

۳۱۹۳.الإمام عليّ عليه السلامـ مِن كِتابِهِ لِلأَشتَرِ النَّخَعِيِّ حينَ وَلّاهُ مِصرَ ـ: فَامنَع مِنَ الِاحتِكارِ ؛ فَإِنَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله مَنَعَ مِنهُ . وَليَكُنِ البَيعُ بَيعا سَمحا : بِمَوازينِ عَدلٍ ، وأسعارٍ لا تُجحِفُ بِالفَريقَينِ . ^۱

د ـ استِحبابُ البَيعِ بِسِعرٍ أرخَص صَبرا واحتِسابا

۳۱۹۴.المستدرك على الصحيحين عن اليسع بن المغيرة :مَرَّ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله بِرَجُلٍ بِالسُّوقِ يَبيعُ طَعاما بِسِعرٍ هُوَ أرخَصُ مِن سِعرِ السُّوقِ ، فَقالَ : تَبيعُ في سوقِنا بِسِعرٍ هُوَ أرخَصُ مِن سِعرِنا ؟ قالَ : نَعَم . قالَ : صَبرا وَاحتِسابا؟ قالَ : نَعَم . قالَ : أبشِر ! فَإِنَّ الجالِبَ إلى سوقِنَا كَالمُجاهِدِ في سَبيلِ اللّهِ ، وَالمُحتَكِرَ في سوقِنا كَالمُلحِدِ في كِتابِ اللّهِ . ^۲

ج ـ فرمانِ جارى كردن قيمت هاى عادلانه

۳۱۹۳.امام على عليه السلامـ از نامه ايشان به اشتر نخعى ، آن گاه كه او را به كارگزارىِ مصر گماشت ـ: از احتكار باز دار ؛ چرا كه پيامبر خدا ، آن را منع فرمود . و بايد خريد و فروش ، آسان و بر موازين عدل باشد ، با قيمت هايى كه نه به فروشنده زيان رسانَد و نه به خريدار .

د ـ استحباب فروختن به قيمتى پايين تر از قيمت بازار با انگيزه الهى

۳۱۹۴.المستدرك على الصحيحينـ به نقل از يسع بن مغيره ـ: پيامبر خدا ، در بازار به مردى برگذشت كه خوراكى را با قيمتى پايين تر از قيمت بازار مى فروخت . فرمود : «آيا در بازار ما ، با قيمتى كم تر از قيمت ما مى فروشى؟» .
گفت: آرى .
فرمود : «به انگيزه شكيبايى و از خدا پاداش گرفتن؟» .
گفت: آرى .
فرمود : «تو را بشارت باد! همانا آورنده جنس به بازار ما ، همانند جهاد كننده در راه خداست ؛ و احتكار كننده در بازار ما ، همانند كسى است كه در كتاب خدا ، كافر شمرده شده است» .

۴ / ۳ . ما وَردَ فِي التَّسعيرِ

أ ـ المُسَعِّرُ هُوَ اللّهُ عز و جل

۳۱۸۹.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :أنَا لا اُسَعِّرُ ؛ فَإِنَّ اللّهَ تَعالى هُوَ المُسَعِّرُ . ^۱

۳۱۹۰.عنه صلى الله عليه و آله :الغَلاءُ وَالرُّخصُ جُندانِ مِن جُنودِ اللّهِ تَعالى ، يُسَمّى أحَدُهُما : الرَّغبَةَ ، وَالآخَرُ : الرَّهبَةَ ، فَإِذا أرادَ اللّهُ تَعالى أن يُغلِيَهُ قَذَفَ الرَّغبَةَ في صُدورِ التُّجّارِ فَرَغِبوا فيهِ فَحَبَسوهُ ، وإذا أرادَ أن يُرخِصَهُ قَذَفَ الرَّهبَةَ في صُدورِ التُّجّارِ فَأَخرَجوهُ مِن أيديهِم . ^۲

ب ـ اِمتِناعُ النَّبِيِّ صلى الله عليه و آله عَنِ التَّسعيرِ

۳۱۹۱.اُسد الغابة عن ابن نضلة :إنَّهُم قالوا لِلنَّبِيِّ صلى الله عليه و آله في عامِ سَنَةٍ : سَعِّر لَنا يا رَسولَ اللّهِ ، فَقالَ : لا يَسأَلُنِي اللّهُ عَن سُنَّةٍ أحدَثتُها فيكُم لَم يَأمُرني بِها ، ولكِن سَلُوا اللّهَ مِن فَضلِهِ . ^۳

۳۱۹۲.كتاب من لا يحضره الفقيه :قيلَ لِرَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله : لَو سَعَّرتَ لَنا سِعرا فَإِنَّ الأَسعارَ تَزيدُ وتَنقُصُ! فَقالَ صلى الله عليه و آله : ما كُنتُ لِأَلقَى اللّهَ تَعالى بِبِدعَةٍ لَم يُحدِث إلَيَّ فيها شَيئا ، فَدَعوا عِبادَ اللّهِ يَأكُلُ بَعضُهُم مِن بَعضٍ ، وإذَا استُنصِحتُم فَانصَحوا . ^۴

۴ / ۳ . آنچه درباره قيمت گذارى بيان شده است

الف ـ قيمت گذار ، خداست

۳۱۸۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :من، قيمت تعيين نمى كنم ، كه همانا قيمت گذار ، خداست .

۳۱۹۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :گرانى و ارزانى، دو سپاه از سپاهيان خداى متعال هستند . يكى از آنها «خواستارى» ناميده مى شود و ديگرى «بيمناكى» . پس هر گاه خداى متعال بخواهد كالايى را گران كند ، خواستارىِ آن را در دل هاى بازرگانان مى اندازد و ايشان در آن، رغبت مى ورزند و در بندش مى كشند ؛ و هر گاه بخواهد آن را ارزان سازد ، بيمناكى از آن را در دل هاى بازرگانان مى اندازد و ايشان، آن را از كفِ خويش بيرون مى كنند .

ب ـ خوددارىِ پيامبر صلى الله عليه و آله از قيمت گذارى

۳۱۹۱.اُسد الغابةـ به نقل از ابن نضله ـ: در سال قحطى ، ايشان به پيامبر صلى الله عليه و آله گفتند : اى پيامبر خدا! براى ما قيمت تعيين كن .
فرمود: «خداوند، مرا به سبب بر نهادن سنّتى در ميان شما كه مرا به آن امر نفرموده ، بازخواست نخواهد كرد ؛ ليكن فضل خدا را طلب كنيد [تا قحط سالى از شما بگذرد]» .

۳۱۹۲.كتاب من لايحضره الفقيه :به پيامبر خدا گفته شد: خوب است براى ما قيمت بگذارى ؛ زيرا قيمت ها بالا مى روند و پايين مى آيند .
فرمود: «من ، چنان نيستم كه خدا را ديدار كنم ، در حالى كه بدعتى نهاده باشم كه او مرا در آن مُجاز نفرموده است . پس اجازه دهيد كه بندگان خدا از [داد و ستد با ]يكديگر روزى بخورند ، و هر گاه از شما اندرز خواستم ، اندرزم دهيد» .